Şerif Akcan

Bilindiği gibi herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emekli olduktan sonra SSK'ya tabi bir işte çalışmaya başlayanlar ücretlerinin yüzde 30'u oranında sosyal güvenlik destek primi ödemektedirler.

Bilindiği gibi, 4857 sayılı yeni İş Kanunun "Geçici İş İlişkisi" başlığını taşıyan 7 nci maddesi ile çalışma hayatımıza yeni bir iş ilişkisi getirilmiştir.

Cezaevlerinin içinde bulunan atölye ve benzeri yerlerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular sosyal güvenlik kapsamına alınıyor.

Köy sınırları içinde anahtar teslimi veya ihale suretiyle başkasına verilmeksizin, turistik veya ticari gaye dışında yapılan inşaatlar Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamı dışında bırakılmıştır.

4956 Sayılı Kanun ile 1479 Bağ-Kur Kanunu'na aşağıdaki madde eklendi buna göre; halen Bağ-Kur sigortalısı olanlar 20.04.1982 sonrasında vergi mükellefi yada oda kaydı ile primi ödenmeyen sürelerini borçlanıp Bağ-Kur'a ödeyebilirler. Ayrıca, halen Bağ-Kur sigortalısı olmayanlarda vergi mükellefi olarak bu süreleri ödeme imkanına sahipler. Borçlanma yapmak isteyenlere de bir hatırlatma da bulunayım ortalama borçlanılacak her yıl için ödenmesi gereken rakam 2 milyar lira kadardır.

Bilindiği üzere; 29.7.2003 tarihli, 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu 6.8.2003 tarihli, 25191 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Sözkonusu Kanun'un 30 uncu maddesi ile 506 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

Bilindiği gibi 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi sigortalı olanlar basamak sistemine göre sigorta primi ödemektedirler. Bağ-Kur'da halen 24 basamak bulunmaktadır. İlk defa sigortalı olanlar birinci basamak ile onikinci basamak arasında istediklerini seçebilmektedirler.

Uzun zamandır süren ekonomik kriz, siyasi belirsizlik binlerce işyerinin kapanmasına yol açmış, ayakta durmaya çalışan esnaf ise vergi, SSK, Bağ-Kur borçlarıyla kepenk kapatma noktasına gelmiştir. Vergi barışı ile biraz soluk alan esnaf, Bağ-Kur ve SSK prim borçlarının taksite bağlanması ile rahat bir nefes alma şansını yakaladı.

Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile birlikte SSK'ya prim borcu bulunanların borçlarının yeniden yapılandırılmasını öngören değişiklik TBMM'sinden geçti. Henüz Cumhurbaşkanınca onaylanmayan bu kanun ile SSK'ya prim borcu bulunanlara ödeme kolaylığı getirildi. Uygulamanın ayrıntısı Kurumca çıkarılacak yönetmelik ve genelgeler ile duyurulacak.

Sosyal Sigortalar Kurumu'na tabi olan sigortalıların askerlik borçlanması 4 Ekim 2000 tarih 616 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değiştirilmişti. Bu değişiklik sonrası, askerlik borçlanması primlerinin iki yıl olan ödeme süresi üç aya indirilmiştir.

Bilindiği gibi 506 sayılı Kanunun 79'uncu maddesinin birinci ve beşinci fıkrası ile 140'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükümleri uyarınca, dört aylık dönem bordrosunu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 17'nci maddesinde öngörülen sürede SSK'ya vermeyen ya da geç veren işverenler hakkında idari para cezası uygulanmaktaydı.

Ak Parti iktidara geldikten sonra gündeme gelen iş ve sosyal güvenlik barışından son günlerde söz edilmez oldu. Prim borçlarında yapılacak olan ödeme kolaylığı ile ilgili hükümetin bakanlarının yaptığı açıklamaları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başeskioğlu desteklemiş ve yaklaşık iki ay önce bakanlığın çalışmasının devam ettiğini bildirmişti. Ancak henüz somut bir adım atılmadı.

Geçen haftaki yazımızda Sosyal Sigortalar Kurumu'nun özerkliğinin tarihe karışmakta olduğunu, SSK'nın hukuken varlığı bulunmayan Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlandığını yazmıştık. Ancak Ak Partili Milletvekilleri Plan ve Bütçe Komisyonu'nda bu yanlışlıkları fark ederek duruma el koydular.

Sosyal Sigortalar Kurumu'nun kuruluş yasası 57. hükümet döneminde 616 sayılı KHK ile değiştirilmiş, Anayasa Mahkemesi söz konusu KHK'nin anayasaya aykırı olduğuna karar vermiş ve iptal etmişti. Bu karardan sonra Sosyal Sigortalar Kurumu kanunsuz kaldı ve çok büyük yönetim zafiyeti gösterdi.

10 Haziran 2003 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ile çalışma hayatını düzenleyen kurallara aykırı davrananlara karşı uygulanmak üzere oldukça ağır idari para cezaları getirildi. Bugünkü yazımızda bu cezalar ele alınmıştır.

İş hayatını baştan başa tekrar düzenleyen yasa ile engelli işçi çalıştıran işletmelere teşvik getiriliyor. Devlet her bir engelli çalışan için yüzde 50 oranında SSK kesintisinden vazgeçiyor.

İşveren; ırk, renk, cinsiyet, medeni hâl, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş, hastalık, kaza yüzünden geçici devamsızlık gibi gerekçeler göstererek işçinin sözleşmesini feshedemeyecek

Kanunun en fazla tartışılan konularının başında geçici iş ilişkisini düzenleyen 7. maddesi gelmiştir. Daha önce iş hukukumuzda bulunmayan bu konu, İş Kanunu tasarısında "ödünç iş ilişkisi" olarak yer almışken, Meclis Genel Kurulu'nda geçici iş ilişkisi şeklinde değiştirilmiştir. Hukukumuza 4857 sayılı İş Kanunu ile giren geçici iş ilişkisi, işverenin işçisinin yazılı rızasını alarak holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya kendisinin yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılmak şartıyla geçici olarak başka bir işverene devretmesi olarak tanımlanabilir.

İbraname (ibra senedi-ibra belgesi), işçinin işverenden iş ilişkisinden doğan alacaklarını tamamen aldığını ve çalıştığı işyerinden herhangi bir alacağının kalmadığını gösteren bir belgedir. İş Kanunu'nda ibranameye ilişkin herhangi bir düzenlenme yoktur Borçlar Kanunu'nda ise borcu sona erdiren haller arasında ibra sayılmamıştır.

İsteğe bağlı sigortaya giriş, primlerin ödenmesi ve prim oranlarında yapılan kanuni değişikliği daha önce açıklamıştık. Ancak uygulamanın nasıl olacağına yönelik sizlerden gelen sorulara cevap olması ve tereddütlerin giderilmesi için SSK tarafından 14 Mayıs 2003 tarihinde yayımlanan 12-123 Ek sayılı genelgedeki düzenlemelerin özetini veriyorum.