Mehmet Oruç

Zalimleri, kötü kimseleri sevmemek onlara kin, düşmanlık beslemek caiz ise de, böyle kimseleri bile affemek iyidir, sevaptır. Şeyh İbn-ül Arabî hazretleri diyor ki: "Kötülük edene iyilik yapan kimse, nimetlerin şükrünü yapmış olur. İyilik edene kötülük yapan kimse, küfrân-ı nimet etmiş olur."

Kötü huylardan biri de "Hıkd" yani, başkasından nefret etmek, kalbinde ona karşı kin, düşmanlık beslemektir. Kendine Allah rızası için nasîhat verenlere böyle kin beslemek haramdır. Ona düşmanlık değil, itâat etmek lâzımdır. O, Allahın emrini yerine getirmiştir. Onu sevmek, hürmet etmek lâzımdır.

Allahü teâlâ, şeytanın şerrinden korunmamızı emir ettiği gibi, hased edenin şerrinden de, sakınmamızı emr etti. Hadîs-i şerifte, "Nimet sâhiblerinden ihtiyâclarınızı, gizli olarak isteyiniz. Çünkü, nimet sâhiblerine hased edilir" buyuruldu.

Hased etmek, kıskanmak hasetçiye hem dünyada hem de ahırette çok zarar verir. Hased etmek en çok âlimlerde bulunur. Hadîs-i şerifte, "Altı kimse, altı şeyden hesâba çekilip, mahşer yerinde azâb gördükden sonra, Cehenneme gireceklerdir: Devlet reîsleri zulümden, Araplar kavmiyyet gayretinden, köy muhtarları kibirden, tüccâr hıyânetten, köylüler cehâletten, âlimler hasedden" buyuruldu.

Hased etmek, kıskanmak ibâdetlerin sevabını giderir. Hadîs-i şerifte, "Hased etmekten sakınınız. Biliniz ki, ateş odunu yok ettiği gibi, hased de hasenâtı yok eder!" buyuruldu. Hased eden, onu gıybet eder, çekiştirir. Onun mâlına, canına saldırır.

Kötü huy olan hased ne kadar zararlıysa, bunun zıddı olan "Nasîhat" etmek de o kadar faydalıdır. Nasihat, Allahü teâlânın bir kimseye verdiği nimetin onda kalarak, dînine ve dünyasına faydalı olmasını istemek demektir.

Son günlerde ülkemizin içine düştüğü yolsuzluklar ile ilgili içler acısı haller yurt dışında yurt içinde çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından dile getirilmektedir. Dün yabancı bir kuruluşun tespitlerini aktarmıştım. Bugün de, asırlar boyunca milletimizin göz bebeği olan ordumuzun değerli bir komutanının tespitine yer vermek istiyorum.

Hased, kötü bir huydur, kalb hastalığıdır. Kalbi kötülüklere açmak demektir. Kalbinde kötü, çirkin düşüncelere yer vermek, çirkinleri güzellere ortak etmek olur. Kalbin buna râzı olmaması, çırpınarak mâni olması, gayret olur.

Geçen hafta, gazetelerde, televizyonlarda tüyleri ürperten bir araştırma haberi vardı. "Utanç tablosu... Dünya yolsuzluk sıralamasında zirveye yürüyoruz!.." başlığı ile verilen haberin özeti şöyle: "Uluslararası Saydamlık Örgütü Transparency International'ın (TI) hazırladığı 2002 yılı "Yolsuzluk Algılama Endeksi"nde Türkiye, en fazla yolsuzluk yapılan ülkeler arasında yer aldı. Geçen yıl 91 ülke arasında ''en temiz ülkeden kirliye'' yapılan sıralamada 54. sırada yer alan Türkiye, 10 basamak birden atlayarak 2002 yılında 102 ülke arasında 64. sıraya yerleşti. Listede Etiyopya, Gana, Ürdün, Tunus, Türkiye'den daha temiz ülkeler arasında bulunuyor... "

Hased edenin zararı kendisinedir. Hased olunanın, dünyada ve âhırette, bundan hiç zararı olmaz. Hattâ faydası olur. Hased edenin ömrü üzüntü ile geçer. Hased ettiği kimsede nimetlerin azalmadığını, hattâ arttığını görerek, sinir buhrânları geçirir. Hasedden kurtulmak için, ona hediyye göndermeli, nasîhat vermeli, onu medh etmelidir. Ona karşı tevazu göstermelidir. Onun nimetinin artmasına duâ etmelidir.

Kötü huyların biri de hasettir. Haset, kıskanmak, çekememek demektir. Allahü teâlânın ihsân ettiği nimetin ondan çıkmasını istemektir. Faydalı olmıyan, zararlı olan birşeyin ondan ayrılmasını istemek, haset olmaz, "Gayret" olur.

Kötü huylardan biri de ucbdur. Ucb, yaptığı ibâdetleri, iyilikleri beğenerek, bunlarla övünmektir. Yaptığı ibâdetlerin, iyiliklerin kıymetini bilerek, bunların elden gitmesini düşünerek korkmak, üzülmek ucb olmaz. Yâhud, bunların Allahü teâlâdan gelen nimetler olduğunu düşünerek, sevinmek de, ucb olmaz.

Kötü huylardan olan, ucb ile kibir birbirine çok yakın olduğu için çoğu zaman karıştırılır. Bunun için ucbu iyi anlamak gerekir.

Kötü huylardan biri de ucbdur. Ucb, yaptığı ibâdetleri, iyilikleri beğenerek, bunlarla övünmektir. Yaptığı ibâdetlerin, iyiliklerin kıymetini bilerek, bunların elden gitmesini düşünerek korkmak, üzülmek ucb olmaz. Yâhud, bunların Allahü teâlâdan gelen nimetler olduğunu düşünerek, sevinmek de, ucb olmaz.

Kötü huy olan tezellül, aşağılık ile güzel huy olan tevazuyu karıştırmamak gerekir. Her san'atı ve ticâreti yapmak, maaş, ücret karşılığında mubâh olan işleri yapmak, meselâ çobanlık, bahçıvanlık yapmak, inşâatta ve hafriyâtta çalışmak ve sırtında yük taşımak tezellül değildir.

Tevazuun aşırı miktarına "Tezellül" bayağılık, kendini aşağı tutmak denir. Tezellül, kötü huydur haramdır. Başka haramlarda olduğu gibi, bu da zarûret ile câiz olur. Dînini, cânını, mâlını, ırzını korumak, zâlimden kurtulmak, zarûrettir. Dinimiz orta yolu emretmektedir. Kibri yasakladığı gbi, kişinin kendini aşağı görmesini de yasaklamaktadır.

Faydasız, boş işlerle, oyun ile vakit öldürmek de kötü huylardandır. Kıymetli ömrünü ilim ile, hakiki âlimlerin kitapları ile geçirmelidir. Dînimiz ilme kıymet vermeği ve âlimlere hürmet etmeği ve Allah yolunda olanlarla berâber bulunmağı emir etmektedir. Bunun için, kıymetli ömrünü faydasız şeylerle geçirmemelidir.

Dün, bir inancın, bir davanın orijinalliğini muhafaza etmenin zor olduğunu bildirmiştik. Çünkü, hiçbir dava meşakkatsiz, sıkıntısız "rahat" bir şekilde yaşanmaz, devam ettirilemez. Tarih boyunca bu hep böyle olmuştur. En çok sıkıntıya da Resulullah ve Eshabı maruz kalmıştır. Resulullahın, Eshabının bildirdikleri "Ehli sünnet" inancının bize, 1400 yıl bozulmadan, orijinalliğini muhafaza ederek gelmesi kolay olmadı.

Kötü huylu, dini istismar eden din adamları dün de bugün de dine büyük zarar vermişlerdir. Bir hadîs-i şerifte buyuruldu ki, "Bir zaman gelir ki, insanlar din adamından, sokakta rastladıkları eşek ölüsünden kaçar gibi kaçarlar".

Ayakta kalmak, hayatı idame ettirebilmek için farkı muhafaza etmek şarttır. Peki fark nedir? Fark, orijinalliktir, diğerlerinden ayıran özelliklerdir. Bir cemiyeti, cemaati, inancı, hatta devleti bu farklılıklar ayakta tutar.