Mustafa Selçuk

Bir dost meclisinde sohbet esnasında konu İstanbul trafiğine, toplu taşıma sıkıntılarına geldi. Orada bulunan herkes yorumlar yaptı, alternatifler önerdi. İnsanlar, yaşadıkları kente ve günlük hayatlarında onları ilgilendiren meselelere ilgi gösteriyor ve önemsiyor.

Yukarıdaki replik, nine ve dedelere mahsus bir söz idi eskiden. Yaşlı insanların gençliklerine, kaybettikleri sıhhatlerine veya imkanlarına özlemin bir ifadesi olan bu söz artık "otuz yaş üstü" herkes tarafından kullanılır oldu.

IMF Başkanı "üç vakte kadar dünyada bir ekonomik çalkantı olabilir" diye söyleyince -tabir yerindeyse- çarşı karışıverdi.

Bu da ne ki diyeceksiniz: Amerika'nın 2006 yılında beklenen Milli Geliri. Yani ekonomisinin bir yıllık cirosu da diyebiliriz.

Bir kimseye veya bir eşyaya değer vermek dediğimizde neyi anlıyoruz? Var olan bir kıymeti tespit etmek mi, yoksa gereğinden fazla yüceltmek mi? İkincisi abartı veya sübjektif yargıyı içerdiğine göre herhalde birincisini anlamak daha doğru olur.

Benim ülkem köklü siyasi, idari ve sosyal geleneklere sahiptir. Benim ülkem, insanlığa göz kamaştırıcı bir medeniyet armağan eden bir imparatorluğun mirasına sahiptir. Benim ülkem, çok netameli bir coğrafyada ayakta kalmayı başarmıştır.

Türkiye'nin yeni ekonomik trendinde bazı kavramlar öne çıktı, daha doğrusu yeni dönemi tarif eden unsurlar haline geldi.

Terör, Avrupa Birliği, sıcak para, cumhurbaşkanlığı seçimi, 11 Eylül... Zihnimizi, algımızı, sohbetlerimizi meşgul eden kocaman konular. Küresel güçler, dünyaya nizam veren örgütler, neo-con'lar, derin devlet derken, kendi küçük, sade ama bir o kadar sıcak ve sahici dünyamızın dışında kalan ne kadar çok konu ile meşgul olduğumuzu farkediyor musunuz?

Şirketler için kâr zarar tablosu ne ise, devlet için de bütçe gerçekleşmeleri o demektir. Lafın, sözün, vaadin bittiği yerde rakamlar konuşur ve bütçenin gelirleri, giderleri devletin "vaziyet ve ahvalini" ortaya koyar.

"Enflasyonu aşağıya çekmek istiyorsan, büyümeyi frenleyeceksin!" Ekonominin genel kabullerinden birisidir. Hatta rahmetli Özal bu kabulü tersinden okuyup "büyümek için biraz enflasyona göz yumacağız" derdi.

Çekinmeyin, kimse tebessüm ettiğiniz için sizi hafife almaz. Kimse sizin ciddiyetinizden ve ağırlığınızdan şüphe etmez. Ama gülümsediğinizde karşınızdaki ile sağlıklı iletişimin ilk adımını attınız demektir.

Mayıs-Haziran türbülansı para piyasalarını karıştırıp kur-faiz-enflasyon üçlüsünü zıplatınca, Merkez Bankası önce yumuşak, bilahare de sert biçimde iki defa faiz silahını çekmişti. Ve 18 ayda kademe kademe yaptığı faiz indirimini bir kalemde silip atmak zorunda kalmıştı.

Okula başlamak, insanın "gerçek manada" hayat mücadelesinin de başlangıcıdır herhalde. Belki de "hayatla mücadelesinin" demek lazım.

2001 iktisadi depreminin ve duvara toslayan kamu maliyesinin hepimize öğrettiği, daha doğrusu hatırlattığı çok yalın ama bir o kadar da keskin bir gerçek bu. Yatırım mı yapacaksın, sübvansiyon mu vereceksin, personel mi alacaksın, ücretleri mi artıracaksın?

Yani ruhsal durum... Ümitlerin, korkuların, sevinçlerin, heyecanların, beklentilerin bileşiminden meydana gelen, insana dair bir hal.

Mayıs ve haziran aylarında dövizdeki zıplama herkesin başını döndürdü. Kur artışı enflasyonu da tetikleyince, para otoritesi elindeki tek silah olan faiz artışını masaya sürüverdi.

"Üstü kalsın diyecek kadar zengin değiliz" diyor Süreyya Serdengeçti. Eski MB başkanı, aslında onyıllar boyunca yüksek enflasyon altında yaşayan insanların duyarlılık ve algı düzeylerindeki kaymaya dikkat çekiyor. Haklı da. "Marjinal kar, marjinal fayda" gibi kavramlar bu ülkede nerdeyse unutulmuştu.

Enflasyon'da 2006 hedefi tuzla buz olunca, sebepleri üzerine de bir hayli ahkam kesiliyor haliyle. Kurlardaki hızlı artışın ithal girdi maliyetlerine, dolayısıyla da tüketici fiyatlarına tesir ettiği konusunda fikir birliği var.

Devlet ekonomiden elini çekmeli! Yaygın klişelerden birisidir. Doğrudur da.. Devlet üretici, satıcı, fabrika işletici, tüccar olarak yer almamalıdır ekonominin içinde.

Türkiye'nin güney sahilleri Akdeniz'e kıyı olunca, insanların heyecanlı, fevri, neşeli tavırları da hemen "Akdenizli olmak" ile bağdaştırılır. Oysa çok peşin bir kabul bu.