Ayşe G. Tunceroğlu

Kurban Bayramı'nız kutlu olsun! Yeni yılınız da... Geçen hafta bugün (25 Aralık) Hristiyan dünyasında Noel kutlandı. Her yer hâlâ ışık denizi. Bu şehrâyin yeni yılın ikinci haftasına kadar sürer.

Modern insan bir garip oldu. Binbir çeşit elektrikli alet kullanıyoruz. Evimizi süpüren elektrik süpürgesi. Mutfakta bulaşık makinesi, banyoda çamaşır makinesi. Çamaşırı ipe sermemek, sererken yorulmamak için kurutma makineleri var. Yıkananları o makineden alıp bu makineye atıyorsunuz. Şimdi elektrik süpürgelerinin kendi kendine gideni de çıktı. Kolsuz, kordonsuz uçan daire gibi yuvarlak bir alet. Bırakıyorsunuz yere, düğmesine basıyorsunuz, kendi kendine gidiyor, gide gide süpürüyor.

Kıbrıs adasında iki ayrı devlet var diyoruz, değil mi? Biz diyoruz ama Rumlar da kabul etmiyor, dünya da tanımıyor. AB müzakereleri de ikide birde Kıbrıs davası yüzünden tıkandı, tıkanıyor, tıkanacak.

(10 Aralık İnsan Hakları Evrensel Beyannâmesi'nin kabul edildiği tarihtir. Bu sene 58'inci yıl dönümüdür.) 1-Bütün insanlar hür; şeref ve haklar bakımından eşit doğmaz, herkes akıl ve vicdana sahip değildir, birbirlerine karşı kardeşlik duygusuyla davranmayabilirler.

Sayın Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği yöneticileri!.. Eğitim konusundaki hizmetlerinizi takdirle karşılıyorum. Özellikle kız çocuklarının eğitimi. "Haydi kızlar okula" kampanyasına katkılarınız övülmeye değer, önemli, hayırlı işlerdir. Ama geçen akşam, sizin şu Salacak'taki "açık havada alkol" törenine destek verdiğinizi öğrendim.

Geçen hafta, ekranda bir grup "aydın" vatandaşımızın Üsküdar-Salacak sahilinde ellerinde şarap şişeleri ve kadehler ile "demlenme" manzarasını gördüğümde hayretten donakaldım. Kadınlı erkekli bir grup "aydın kişi", peşlerine televizyoncuları da takmış, belediyenin açık alanlarda içki yasağı kararını protesto etmeye çıkmış. Şarap şişelerini havaya kaldırıyor kimi. Diğerleri kadehleri kaldırıyor, tokuşturuyor, içiyorlar. Yasak aleyhine konuşuyorlar!..

Benim Kızılderililerim böyle değildi!.. 90'lı yıllarda Kızılderililerle ilgili iki kitap tercüme etmiştim. Biri "Kızılderili Hikmetleri", diğeri "Kızılderili Hikâyeleri" idi.(*) O tercümeleri yaparken Kızılderililerin asırlardan beri sürüp gelmiş dünya görüşleri, sevgi, saygı, hürriyet, adalet, medeniyet anlayışları, hayat, ölüm, insan, tabiat, toprak, hayvanlar üzerine olan fikirleri karşısında şaşıp kalmıştım, hayran olmuştum. Bize Hollywood filmlerinin tanıttığı, yarı çıplak, başı tüylü, yüzü boyalı, eli baltalı, kan dökücü, vahşi insanlar gürûhu meğerse ne kadar derin bir felsefenin mensubuydular?! Acaba "medeniyet" kelimesinin mânâsı üzerinde yeniden mi düşünmeliydik?

Kahramanları dört kişi olduğu halde neden kitabın adı "Üç Silahşörler" diye hep merak etmişimdir. Alexandar Dumas'nın ünlü eseri... Herhalde dört kahramandan biri ekibe sonradan katıldığı için. Athos, Porthos, Aramis ve d'Artagnan.

1982 yılında Falkland Savaşı'nın ilk haftalarında Arjantin Hava Kuvvetleri füzeleriyle İngiliz savaş gemilerini peş peşe batırmaya, uçaklarını düşürmeye başlamıştı.

Ramazan ayı geride kaldı. Allah tekrarını nasip etsin! İftar çadırları da geride kaldı. Belediyelerin kurduğu iftar çadırlarında saatlerce birkaç kap yemek için bekleyen insanımız ramazandan sonra ne durumdadır? 30 günü bu şekilde geçirdiler. Peki ya önce? Ya sonra? Ramazan boyunca iftar çadırı kurup yemek dağıtmak geçim sıkıntısı çeken insanlar için deva olamaz. İnsanlar ramazan haricinde de acıkırlar.

Sanki gelmiş geçmiş, yaşamış göçmüş milletler arasında en fenası, en zalimi, en barbarı biziz! Yerkabuğu üzerindeki bütün zulümlerden biz sorumluyuz. Dökülen bütün gözyaşlarından, akan kanlardan, çekilen çilelerden, acılardan...

Geçen hafta kara kara düşünmemiz gereken rakamlar duyuldu. Ama nedense üzerinde duran olmadı. Haber şöyleydi:

Onlar bu dünyanın insanı değil gibiydiler. Bir asır öncesinden kalmış gibi... Bizim modern dünyamızda yaşamıyor gibi... Ama modern dünyanın dehşeti onları da buldu.

Akşehir Gölü kurudu ama Akşehirli Nasreddin Hoca'nın zekâsı gürül gürül akan pınar. Hocamız bir gün ciğer almış, ciğerciye bir güzel de ciğer yahnisi tarifi yazdırmış, evinin yolunu tutmuş.

Memleketimizde bir gösteri yürüyüşü ya da toplantısı olur, ardından kendi televizyonlarımızla birlikte dünyanın belli başlı kanallarında Türk polisinin dayağını, tekmesini, copunu seyrederiz. Defalarca, döne döne, tekrar tekrar verirler, seyrederiz.

Gündemin en mühim konusu nedir? Papa'nın sözleri mi? Beklenmedik, beklenmeyecek sözler değildi bence. Tarih kitapları yazar, "kutsal toprakları Müslümanlardan temizlemek için girişilen" Haçlı Seferleri Papalığın onayıyla başlamıştır. O papaların ahfadından olan bu Papa genetiğine uygun bir konuşma yapmış, niye şaşırıyoruz?

Turizmin en canlı olduğu yaz ayları geride kalıyor. Son yıllarda ülkemizde turistik tesislerde "her şey dahil" diye bir sistem var. Otellerde, tatil köylerinde, kapısından girdikten sonra çıkana kadar yediğiniz içtiğiniz her şey, katıldığınız her eğlence bedava. Yani verdiğiniz paraya dahil.

Türkçe'mizde yeni bir ifade peyda oldu. Çok eski bir fiil birden yeni bir mânâ ve kullanımla dilimize yapıştı: "Atıyorum." Ekranlarda konuşan, program yapan zevat da dahil, bir "atıyorum" modası almış başını gidiyor.

Yaz aylarının kâbusu bu. Ama dikkatsizlik, ama kasıt, her yaz yüzlerce hektar ormanımız kül oluyor. Son yılların en sıcak yazını yaşarken, son yılların en büyük orman yangınları ile yemyeşil bir örtü kapkara kesildi, kesiliyor. Ne hissediyorsunuz?

Rahmetli Ahmet Kabaklı Hoca 1991 yılında New York Türkevi'nde "Ruh İnsan" başlıklı bir konferans vermişti.