Ayşe G. Tunceroğlu

Belediye Başkanı "sade fakat güçlü bir tören olacak" demişti. 9 milyon dolara mal olan bir tören. Kimi Amerikalılar böyle yüksek maliyetli tören fikrine pek sıcak bakmamıştı. "Ölenler öldü, bu kadar para daha iyi bir şekilde değerlendirilemez mi? Binlerce insan işsiz kaldı, ölenlerin yakınları zor durumda" diye söylenenler vardı.

Amerika 11 Eylül'ün yıldönümüne hazırlanırken Irak harekâtı tartışmaları da hız kazandı. Bu harekâta taraftar olanlar kadar muhalif olanlar var. Muhalefet sebeplerini birkaç madde etrafında topluyorlar.

11 Eylül'ün üzerinden neredeyse bir yıl geçti, Amerika son haftalarda olayın birinci yıldönümü hazırlıkları içinde. Vitrinlere düzinelerle kitap kondu, televizyonlarda özel anma programları başladı, Washington tekrar hareketlendi. Basında şikâyetler var. Diyorlar ki, "Bir yıl geçti Amerikan halkı o gün ne olduğunu daha hâlâ tam olarak bilmiyor. Bush yönetimi anlaşılmaz şekilde gizliliği şiar edindi. Askerî bilgiler gizlilik ister ama 11 Eylül'ü karanlıkta bırakmanın akla uygun bir güvenlik gerekçesi olamaz."

Ey millet! Seçim geliyor! Meydanlara inme vakti. Meydanlara inecekler ve sizden oy isteyecekler. Kararınızı vermeden önce sizden oy isteyenlerin önüne şu on soruyu koyunuz. 35 dakika süre veriniz. Alacağınız cevaplara göre oyunuzu kullanırsınız ...

Kasım ayında memlekette seçim var. Kasım ayında Amerika'da da seçim var. 3 Kasım Türkiye'de erken seçim tarihi, 5 Kasım da Amerika'da ara seçim tarihi. Temsilciler Meclisi'nin tamamı ve senatonun üçte ikisi yenilenecek ve bazı eyaletlere vali seçilecek.

Onu bunu bilmem, memlekette çok büyük bir belâ var. Kapkaç belâsı. Hemen her akşam bir kapkaç haberi ile irkiliyoruz. Bu ne iştir? Hırsızlığın bile bir şerefi -hani külhanbeyi ağzıyla raconu- olduğunu söyleyesi geliyor insanın.

Nedir dokunulmazlık? Dokunulmazlık deyince aklımıza herşeyden önce milletvekilleri gelir. Yanlış da değildir. Sade vatandaşın herşeyine, her yerine dokunulup dururken sık sık onlara uygulanan dokunulmazlıklar gündeme düşer.

Haziran ayının sonunda Amerika'da üç ayrı mahkeme kararı gündeme düştü. Önce Federal Temyiz Mahkemesi Dokuzuncu Dairesi ABD millî andındaki "Under God=Allah'ın himayesinde" tabirini anayasaya aykırı ilân etti. Ant metnine 1954'te girmiş bu ibarenin din ve devlet işlerinin ayrılığı ilkesine ters düştüğü iddia ediliyor. Ant metninin tamamı şöyle: "Allah'ın himayesinde, tek ve bölünmez, adalet ve hürriyeti her ferdi için düşünen ABD'nin, bayrağında tecessüm eden cumhuriyetine ve bayrağına sadık kalacağıma and içerim."

Hiç anlayamadığım hadiselerden biri insanların, bir başka insanın elini sıkacağız, hatta eline, koluna "değeceğiz", sağına, soluna "dokunacağız" diyerek çılgınca enerji harcamalarıdır. Sadece bizim ülkemizde değil, dünyanın her yerinde bu böyle. Gençler pop müzik şarkıcılarının konserlerinde ayılıp bayılıyorlar, şarkıcıya dokunabilmek için çığlık çığlığa çırpınıyor, kendilerini yerden yere atıyorlar.

Çocukların en fazla karşılaştığı sorulardan biri "Büyüyünce ne olacaksın?" sorusudur. Ya da "Üniversiteyi bitirdikten sonra ne yapacaksın?" Bir ders yılının daha sonu yaklaşırken, öğrenciler imtihan üstüne imtihana girerken bu soru belki daha fazla soruluyor.

Michael Moore, aylardan beri en çok satanlar listesinden düşmeyen "Stupid White Man=Aptal Beyaz Adamlar" isimli kitabında endüstrileşmiş 20 ülke arasında ABD'nin bir numara olduğu maddeleri sıralar.

Amerika'da yazın gayrı resmî başlangıcı Mayıs'ın son Pazartesi günü kutlanan "Memorial Day"dir. Yazın gayrı resmî başlangıcı demek ailelerin pikniğe gitmesi yahut bahçelerde toplanıp yemek yemeye, mangal keyfi yapmaya başlaması demektir. Zaten Amerika'da bütün millî ve dinî bayramlar herşeyden önce alışveriş ve dostlarla toplanıp yemek içmektir.

Bu soruya cevap ararken Çin'i göz önünde tutmak gerek. Yirmibirinci asır Çin'in olursa şaşmayalım. Dünya nüfusunun beşte biri Çin'li. Bu korkunç nüfus başlıbaşına bir kuvvet. Fakat bu kadar değil, Çin halkı kuru kalabalıktan ibaret değil. Ben Çin'i gidip görmedim. Amerika penceresinden gördüklerimi biliyorum.

Bu ekonomik krizin yanısıra toplumumuzda bir oynama krizi var gibi... Acaba ekonomik gidişat milletin başına vurdu da çareyi oynamakta mı buldu, diye düşünüyorum. Oynamak insan tarihi kadar eskidir. Her millet farklı danslar geliştirerek sevincini, heyecanını, hatta üzüntüsünü dile getirmek istemiştir.

Bayramoğlu'ndan yazan bir hanım okuyucumuz hem şaşkın, hem kızgın. "Evimizin önü kumsal ve deniz" diyor. "Her gün yaşları 10 ila 15 arası bir alay erkek çocuğu geliyor. Yapıp ettiklerini nasıl anlatsam?! Zaten seyretmeyi de midem kaldırmıyor ve denizi görmeyen odalara kaçıyorum.

İnsanoğlunun fıtratında çifte standart uygulaması vardır. Meselâ, anneler kızlarında ya da oğullarında hiç de gözlerine batmayan halleri gelinlerinde ya da damatlarında kabahat olarak görebilirler. Fakat çifte standart sistemli bir kamu davranışı haline gelirse toplumun adalet duygusu örselenir. Avrupa ve Amerika'nın bize çifte standart uyguladığından şikâyetçiyiz ya, acaba kendi ülkemizde, biz de çifte standart uygulamaları yapıyor muyuz, yapmıyor muyuz?

Mehter takımını New York Türk Günü Yürüyüşü'ne getirtebilmek için mücadele verdiğimiz senelerde Ankara'da Dışişleri çevrelerinden önümüze bir dizi mahzur sürülürdü. "Masraf olur" derlerdi. "Mehterin yürüyüş temposu korteji aksatır" derlerdi.

Tank ihalesinin zamanlaması üzerine çok konuşuldu. Kimi "keşke ertelenseydi, ertelenmeliydi." dedi. Kimi "ertelense İsrail'in Filistin'e saldırısı duracak mıydı, Filistin meselesi hallolacak mıydı?" dedi. İki taraf da fikirlerini gerekçeleriyle ortaya döktü. Fakat bu dökümler sırasında tank ihalesinin neden İsrail'e verildiğini anlayamadık.

Filistinli intihar bombacılarının terörist sayılıp sayılamayacağı tartışılıyor. Sivil halka zarar veren teröristtir, tarifi doğrudur. Fakat düşünüyorum... Hitler zulmü altındaki Almanya'da olan biten insanlık dışı muameleler karşısında infial eden, isyan eden Yahudi oldu mu olmadı mı? Her Allah'ın günü taciz edilmek, aşağılanmak, tartaklanmak, işkence görmek, öldürülmek onların ruhlarında yara açtı mı açmadı mı?

Yıllar önce New York-Brooklyn Onüçüncü Cadde'de bir dükkân sahibi "Yahudiler tarih boyunca en çok zulme uğramış millettir" demişti. Öyleyse Filistin'de olup bitenler karşısında, Yahudiler tarih boyunca gördükleri bütün zulümlerin intikamını, kolektif ve sadist bir şuuraltı ile Filistinlilerden almaya mı kalktılar diye akla geliyor. Kendi ırklarından, aynı coğrafyada beraber yaşamak zorunda oldukları bir kavme revâ gördükleri zulüm akla sığmamaktadır.