Mehmet Oruç

İs­lam bü­yük­le­ri, na­ma­za önem ver­me­yen, na­ma­zı­nı mun­ta­zam kıl­ma­yan kim­se­le­rin de mü­na­fık ola­bi­le­ce­ği­ni bil­dir­miş­tir. Bir ha­dis-i şe­rif­te, "Mü­min ile kâ­fi­ri ayı­ran fark, na­maz­dır" bu­yu­rul­du. Ya­ni, mü­min na­maz kı­lar. Ka­fir, kıl­maz. Mü­na­fık­lar ise, ba­zen kı­lar, ba­zen kıl­maz.

Mü­na­fık­lık, içi­nin dı­şı­na uy­ma­ma­sı­dır. Ger­çek ma­na­da mü­na­fık ise kal­bin­de kü­für olan kim­se­nin mü­min ol­du­ğu­nu söy­le­me­si­dir. Kal­bin­de di­ne düş­man­lık olup, dost­luk gös­ter­me ha­li­dir. Küf­rün en kö­tü­sü bu­dur.

Za­lim­ler, ne ka­dar güç­lü ve kuv­vet­li gö­rün­müş i­se­ler de bu u­zun sür­me­miş, yı­kı­lıp yok ol­muş­lar­dır. Çün­kü zu­lüm pa­yi­dar ol­maz...

Mutluluğa kavuşamayanlar onu, kendi anlayışlarına göre yanlış adreste aradıkları için kavuşamamış; kavuşanlar ise, Cenab-ı Hakkın bildirdiği adreste aradıkları için kavuşabilmişlerdir...

İs­lam bü­yük­le­ri in­san­la­rı de­ğer­len­di­rir­ken iki­yüz­lü­lük, sö­zün­de dur­ma­ma, mü­na­fık­lık gi­bi hal­le­ri var mı yok mu bu­na ba­kar­lar­dı, o kim­se­yi bu­na gö­re de­ğer­len­di­rir­ler­di. Bu tas­nif­te Re­su­lul­lah efen­di­mi­zin bil­dir­dik­le­ri­ni esas alır­lar­dı. Pey­gam­ber aley­his­se­lam bu ko­nu­da bu­yur­du ki: "Mü­na­fı­ğın alâ­me­ti üç­tür: Ko­nuş­tu­ğu za­man ya­lan söy­ler, söz ver­di­ği za­man sö­zün­den ca­yar, ken­di­si­ne emâ­net olun­du­ğun­da hı­yâ­net eder!"

Haz­re­ti Hı­zır'ın gö­çük al­tın­dan çı­kart­tı­ğı al­tın lev­ha­da şun­lar ya­zı­lı idi: "Ölüm hak iken gü­lüp eğ­le­nen, ka­de­re inan­dı­ğı hal­de üzü­len, rız­ka Al­la­hü teâ­lâ ke­fil iken zah­met­le­re gi­ren, Kı­ya­met­te sor­gu-su­al var­ken gaf­le­te da­lan, fa­ni­li­ği­ni bil­di­ği dün­ya­ya bel bağ­la­yan kim­se­ye na­sıl hay­ret edil­mez?"

İs­lam bü­yük­le­ri, o bü­yük­lük­le­ri­ne, üs­tün de­re­ce­le­ri­ne rağ­men son ne­fes­ten çok kor­kar­lar­dı. İb­ni Mün­ke­dir haz­ret­le­ri ölüm dö­şe­ğin­de ağ­lı­yor­du. Se­be­bi­ni sor­du­lar. "Kas­ten bü­yük bir gü­nah iş­le­me­dim. Önem­siz say­dı­ğım kü­çük bir gü­nah, Al­lah'ın ga­za­bı­na se­bep ol­duy­sa di­ye kork­tu­ğum için ağ­lı­yo­rum" de­di.

Ce­na­ze hiz­met­le­rin­de, me­zar­da, de­fin­de bu­lun­mak, dün­ya meş­ga­le­le­ri ile ölü­mü unu­tan kim­se­le­re ahi­re­ti ha­tır­la­tır.

De­re­ce­si yük­sek olan kim­se­le­rin ce­na­ze­si­ni me­lek­ler ge­le­rek ta­şır. Pey­gam­ber aley­his­se­lâm ya­nın­da Es­hâb-ı ki­râm­dan ba­zı­la­rı ol­du­ğu hâl­de sü­rat­le sa­vaş­ta ağır ya­ra­la­nan Sa'd bin Mu­az'ın evi­ne gi­di­yor­du. Yol­da sü­rat­li git­me­le­ri se­be­biy­le Es­hâb-ı ki­râm "Yo­rul­duk yâ Re­sû­lal­lah!" de­di­ler. Bu­nun üze­ri­ne, Pey­gam­ber efen­di­miz:

Bir gün, Es­hâb-ı ki­râ­mın bü­yük­le­rin­den, Ebüd­der­dâ haz­ret­le­ri­ne bir ki­şi ge­le­rek de­di ki:

Çocuklara paranın nasıl kazanıldığı zaman zaman gösterilmeli, para olsa da her istedikleri alınmamalıdır. Çocuğun her istediği alınırsa ihtiyaçsız hale gelir. İhtiyaçsızlık da insanı azdırır...

İs­lam bü­yük­le­ri, ka­dın­la­rın ce­na­ze­ye ka­tıl­ma­sı­nı hoş gör­mez­ler­di. Çün­kü, Ebu Ya'lâ'nın bil­dir­di­ği ha­dis-i şe­rif­te, Hz. Enes de­miş­tir ki: Re­su­lul­lah ile bir ce­na­ze­ye git­miş­tik. Re­su­lul­lah (ora­da) gör­dü­ğü ka­dın­la­ra sor­du:

Al­la­hü teâlâ bu­yur­du ki: "İsrâf et­me­yi­niz! Al­la­hü teâlâ, isrâf e­den­le­ri sev­mez." "Tebzîr et­me! İsrâf et­me, is­raf e­den­ler, şeytân­la­rın kar­deş­le­ri­dir."

İmam-ı A'meş bu­yur­du ki: "Biz bir ce­na­ze­de bu­lun­du­ğu­muz za­man, he­pi­mi­zi kap­la­yan hü­zün ve ağ­la­mak­tan, ki­me ta­zi­ye­de bu­lu­na­ca­ğı­mı­zı bil­mez bir ha­le ge­lir­dik!"

İmam-ı Şa­ra­ni haz­ret­le­ri bu­yur­du ki: "Za­ma­nı­mız­da es­ki­le­rin gü­zel hal­le­ri ne­re­dey­se kal­ma­dı. Me­se­la on­lar, za­ru­ri bir ma­ze­re­ti yok­sa mut­la­ka Müs­lü­man kar­de­şi­nin ce­na­ze­sin­de bu­lu­nur­lar­dı.

Al­lah adam­la­rı­nın gü­zel ah­lâ­kın­dan bi­ri de, bir Müs­lü­man kar­de­şi ve­fat et­ti­ğin­de, onun ce­na­ze­sin­de bu­lun­ma­sı ve­ya has­ta ol­duk­la­rı za­man zi­ya­re­ti­ne koş­ma­sı­dır.

İmam-ı Ga­za­li haz­ret­le­ri bu­yu­ru­yor ki: Şey­tan, iba­det et­me­ye ma­ni ola­maz­sa ri­yâ­ya yön­len­di­rir.

İmam-ı Ga­za­li haz­ret­le­ri bu­yu­ru­yor ki: Şey­tâ­nın hî­le­le­ri çok­tur. Bun­lar­dan ba­zı­la­rı şun­lar­dır:

Mu­ham­med Ha­di­mi haz­ret­le­ri bu­yur­du ki: Al­la­hü teâ­lâ, her­ke­sin kal­bi­ne bir me­lek va­zi­fe­len­dir­miş­tir. Bu me­lek, in­sa­na iyi dü­şün­ce­ler (il­ham) eder.

Es­ki ka­vim­ler­den bi­rin­de bir abid, ya­ni de­vam­lı iba­det­le meş­gul olan bi­ri var­dı. Bir ara şey­tan bu abi­di yol­dan çı­kar­ma­ya ça­lış­tı, fa­kat ba­şa­rı­lı ola­ma­dı.