Muzaffer Koyuncu

Ne zaman KDV iadesi konusu gündeme gelse ya da bu soruna ilişkin bir panel düzenlense, Vergi İdaresi yetkililerinin sorunların kaynağına inip hal yollarını bulmak yerine, hemen karşı taarruza geçtiğini görürsünüz. Siz de böylece, Bakanlığın KDV iadesine bakışını daha yakından öğrenmiş olup, asgariden şu üç hususu tespit edersiniz:

-Günaydın sayın defterdarım! -Günaydın Ali bey. Hayrola, sesiniz pek iyi gelmiyor! -Sayın defterdarım, kusura bakmayın doğrudan söze gireceğim. Bugün basından öğrendik ki, dün şeref listesini açıklamışsınız. Ama maalesef 10 trilyon kazanç beyan eden şirketimizi o listede göremedik. Oysa bizim %1'imiz kadar beyanda bulunanlar şeref listenizde arz-ı endam ederken şirketimizin esamesinin bile okunmaması doğrusu bizi hayrete düşürdü. Diyelim ki, bir yanlışlık oldu. Soruyorum sizlere, böyle konularda daha dikkatli olunamaz mı?

İki hafta öncesinde de enstantane olarak belirttiğimiz gibi, 4842 sayılı Kanunla GVK'da yapılan değişikliklerle "yatırım indirimi müessesesi" adeta yeniden düzenlenerek -kısaca-; -Değişiklik öncesi, altı maddeden ibaret olan düzenleme tek bir maddeye indirilerek formaliteler azaltılmış, basit ve daha iyi anlaşılır hale getirilmiş, -Yatırım teşvik belgesi alma zorunluluğu kaldırılmış, -İndirim oranı olarak tek bir oran (%40) kabul edilerek yöresel ve sektörel farklılaşmaya son verilmiş, -Yatırım indirimi istisnasından yararlanacak kazanç dağıtılmadığı sürece stopaj yapılmayacağı belirtilmiş, -Öngörülen yatırım indirimi istisnasından vaz geçilmiştir. -Yatırım indiriminden yararlanacaklar açısından ise bir değişiklik yapılmamıştır.

Ne zaman iç/dış konjonktürde olumsuz bir gelişme olsa, hemen net aktif vergisi, ekonomik istikrar vergisi gibi adlar altında konan vergiler hep servet üzerine yüklenmiştir. Üstelik sosyal adalet duygusuyla dolup taşarak daha bir geniş tabana yayma çabasıyla... Çünkü servet üzerinden vergi almak kolay, gelir üzerinden vergi almak ise zordur; gayret ister. Yani, tıpkı ülkemizdeki gibi!..

Kaynak bulabilme çabaları hükümeti sürekli olarak bir arayışa itmektedir. Neredeyse ayda bir zuhur eden vergi paketleri bu arayışın bir sonucu... "Mali milad" ve "nereden buldun" uygulamasını kaldıran birinci (4783 sayılı Kanun) vergi paketi ülkeden kaynak çıkışına engel olurken, ikincisi (4811 sayılı Vergi Barış Kanunu) kaynak girişini sağladı. Hem de IMF'nin tüm manilerine rağmen. Üçüncüsü de vergiyi tabana yayma yolunu açmada bir aşama olarak kaydedildi.

Yasa yapımı ve uygulamasında genel kural odur ki, yasalar hukuka, genel tebliğ, genelge ve özelgeler de yasaya uygun olmalıdır. Bu cümleden olarak, 4811 sayılı Vergi Barış Kanunu'na ilişkin genel tebliğ ve iç genelgelerde de bu kuralın aranması gerekirdi. Ancak, anılan Kanunun uygulamasında kimi problemlerin genel tebliğ ve iç genelgelerle çözüldüğünü görürken, bazen de iç genelgelerle hiç yoktan yere yeni yeni problem üretilmesi bu genel kurala aykırı düşüyordu. Bu da uygulamayı duraksamaya beklentileri inkıtaya uğratıyordu.

Yaklaşık iki aydır neredeyse tüm ülke olarak Vergi Barış Kanunu ile yatıp onunla kalktık. Kanun'dan kim, nasıl yararlanacak? Tebliğ hükümleri düzenleyici mi, açıklayıcı mı? Tebliğ ile yapılan açıklamalar kanun hükümlerine aykırı mı, ya da ne kadar uygun? Tebliğ ile yapılması gereken açıklamalar neden iç genelgeyle yapılıyor? diye hep teyakkuzda olduk.

4811 sayılı Vergi Barış Kanunu'ndan yararlanma süresi bitti bitecek derken çok yerinde bir kararla 2003 mali yılı Bütçe Kanunu'na eklenen bir madde ile 21 Nisan 2003'e kadar uzatıldı. Böylece hem Hazine, hem de vergi mükellefleri kârlı çıktı. Hazine için tahsil edilmeyen edilemeyen gelirlerin daha fazla oranda tahsili, mükellefler için ise özellikle matrah artırımı ve stok beyanı yoluyla inceleme riskinden kurtulma imkanı artmış oldu.

Malûmu ilân da olsa biz bu kaotik ortamda bir kez daha tekrar edelim: Kısa ve spekülatif amaçlı kazançlar için ülkelere giren uluslararası paranın pek de o ülkelere yar olmadığını...

Bu ülkede en zor iş, yatırımcı olmak olsa gerek. Eli taşın altında bulunan yatırımcılara göre 'olsa'sı da fazla. Bir taraftan kümesteki kaz misali yoluna yoluna tüysüz kalma kaygısı, diğer taraftan Çin Seddi'nden de beter bürokratik engelleri aşma arzusu. Dışarıdaki ve içerideki konjonktürel siyasi, askeri ve ekonomik menfi etkiler de işin cabası.

Şükür ki, bu sefer halk değil, spekülatörlerle manipülatörler kaybetti. En azından, üretimden değil paradan para kazanmak isteyen bu legal ve illegal 'informative'ler kazanamadı! Öyle ki, senaryo daha 'tezkere' oylaması öncesinde hazırdı.

Yaklaşık bir aydır tek maddelik gündem: Irak krizi. Gerisi yok! Kenara itilmiş durumda... Oysa hayat devam ediyor... Ve tek maddelik gündemde yaşamak mümkün olmuyor. Gündemde 'Coni için tezkere' var. Sam Amca tezkerenin ne zaman TBMM'ye geleceğini merak ederken, diğer yandan Meclis Başkanımız sayın Arınç tezkerenin Meclis'e gelmemesi için dua ediyor!..

Genel kanı odur ki, Devlet bütçesi çok etkin bir alettir; iyi kullanıldığı vakit onunla ekonomiye yön vermek, yatırım yapıp milli gelir ve istihdamı artırmak, hülasa refah devleti olma yolunda ilerlemek mümkündür. Tabiatıyla bunun tersi de geçerlidir.

"Şirketlerde ceza sorumluluğu" zaman zaman genel tebliğ, genelge ve özelge bazında çözüm bulsa da öteden beri hep problem olmuştur. Ta ki, 4369 Sayılı Kanun ile yapılan değişikliğe kadar... Ancak, bu sefer de söz konusu Kanun ile VUK'na eklenen Geçici 21'inci madde hükmünün geçici dönem uygulaması maalesef anlaşılmış değildir(!)

Biz toplum olarak bilip bilmediğimize bakmaksızın hemen her konuda konuşuyoruz. Öyle ki, vergi gibi teknik bir konuda bile!.. Müktesebat mı, ihtisas mı, kariyer mi, hepsi bir tarafa... Neymiş efendim, Vergi Barışı Kanunu -suç konusu fiili bizzat işleyip işlemediğine bakılmaksızın- şirketin kanuni temsilcilerini affediyormuş!

Son zamanlarda, bazı mükelleflerin ihracat istisnası nedeniyle geçmişte yüklenip de indiremediği katma değer vergisini düzeltme yoluyla nakden ve/veya mahsuben iade talep etmelerinin -teminat mektubu, vergi inceleme raporu veya YMM raporuna istinaden- mümkün olup olmadığı yolunda bir duraksamaya düşülmüştür.

Bilindiği gibi, 5682 sayılı Pasaport Kanunu'nun "Pasaport ve vesika verilmesi yasak olan haller" başlıklı 22. maddesinde vergiden borçlu olduğu pasaport vermeye yetkili makamlara bildirilenlere, pasaport veya seyahat vesikası verilemeyeceği, verilmişse geri alınacağı, bunların yurt dışına çıkmalarının engelleneceği yönünde hüküm yer almaktadır.

Bilindiği gibi, geçen yıl 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 35'inci maddesine eklenen bir fıkra hükmü (ve 2001/3500 sayılı BKK) ile, TTK'nun 272'nci maddesine atıfta bulunularak sermayesi 250 milyar lira ve daha fazla olan "anonim şirketler" ile üye sayısı 100 ve daha fazla olan "yapı kooperatiflerine" 10 Kasım 2001'den itibaren sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu getirilmişti. İşte yukarıda belirtilen yazı, bu düzenlemenin gereğini yapmak üzere ilgili şirketleri uyarma; uyanmayanlara da uygulanacak yaptırımı hatırlatma yazısıdır.

Dışarıdaki AB zirvesi bitti! İçerideki gündem ise yeni başlıyor. Üstelik Ak Parti iktidarından beklentiler çok büyük!..

Son yıllarda, hatta son günlerde gündemimizin baş köşesinde hep o var: Avrupa Birliği... Adeta onunla yatıp onunla kalkıyoruz. Bu sefer tamam, kapıyı araladık derken, kapının arkasından gümmm(!) diye bir ses geliyor ve kapı tekrar yüzümüze kapanıyor. Ümitler kırılıyor, başka bir bahara kalıyor. Güya 2005 baharına...