Prof. Dr. İsmail Kaya

Olsa da kurtulsak. Seçimden siyasetten gına geldi. Her şey seçime indekslendi. Her yerde bir hareket, bir bereket. Matbaalar, gazeteler, dergiler, TV'ler, internet medyası istim üstündeler. Yazarları, muhabirleri, sunucuları, editörleri ile bir yandan tarafsız görünmenin, bir yandan da "toplum mühendisliği" görevlerini yerine getirmenin telaşında harıl harıl çalışıyorlar. Herkes kazanç peşinde.

Sohbetler de, medya da seçime kilitlendi. Seçim hangi kilide anahtar olacak bakalım. Vehim ve korkular kimilerine kilit üstüne kilit, düğüm üstüne düğüm attırıyor. Çözümsüzlük katmerleşiyor.

Anayasa değişikliği "Çankaya'ya soralım"dan "halka soralım" ve "mahkemeye soralım" ayrımına geldi dayandı. Memlekette manzara hızla değişiyor. "Seçmene soralım" hareketi bir anda "şehitlere soralım" dalgasına dönüşüverdi. Bakalım yarın kimlere ne soruyor olacağız?

Vaadlerin bini bir para. Vaadler tutulmasa da, siyasetçilere güvenmese de halk bunlara kanıyor. Memlekette bir "kim daha cin yarışı" sürüp gidiyor.

Partilerin oy pusulasındaki sıraları da, aday isimleri de Şahan'ın D-Smart reklâmındaki gibi bir bir sıraya sokuldu. Bu esnada sırayı bozanlar, aradan geçenler, mızıkçılar, sevinenler ve küsenler de oldu. Şimdi kararlısı, kararsızı, fanatiği ve histeriğiyle birlikte bütün seçmenler, kararlarını bir kere daha gözden geçirecekler. Listelerde içeriden-dışarıdan, genç-yaşlı, bildik-bilmedik nice isimler var. Sağdan sola, soldan sağa kayanlar, o partiden bu partiye transferler de dikkat çekiyor.

Anafartalar çarşısı geçen haftaya damgasını vurdu. Bir bombayla, sadece Anafartalar değil, "çarşı da karıştı". Ne gibi gelişmeler olacak beraber göreceğiz. Esnaf yaralarını hızla sardı ve çarşı Cumartesi günü Ankara halkının büyük katılımıyla yeniden faaliyete başladı.

İngiliz bilim adamı Francis Galton (1822-1911) bir gezisinde küçük bir köyde "öküzün ağırlığı yarışması"na şahit olur. Bu yarışma için ahali, bilet alır, köy meydanında sergilenen öküzün ağırlığına ilişkin tahminlerini bir kâğıda yazar, çekilişe katılırlarmış. Öküzün ağırlığını doğru tahmin eden kişi, ödül olarak öküzü kazanırmış.

Vitrinler şenleniyor. Pazarlama (bazılarınca) çarpıcı bir vitrin ve etkili bir sunumdan ibaret görülüyor. Parlatıp cilalayıp satıyorlar. İçinden çok vitrine özen gösteriyorlar.

Geçim iki başlıdır. Geçinmeye gönlü olmayanla geçinmek zordur. Halk hem geçim, hem de devletle geçinmek için gözünü sandığa dikmiştir. Artık hangi parti ne kazanır merakı haftalarca dillerden düşmeyecektir.

Doğru, iki noktayı birleştiren en kısa geometrik şekildir" desek, bu memlekette buna bile karşı çıkanlar olur. Bir de siyasette, iş hayatında ve pazarlamada doğruyu arayan insanların halini düşünün. Bu memlekette, beş yıldır, cumhurun başına "doğru insan" aranıyor. Bir türlü bulunamadı. Aday bulundu seçilemedi. Neler olacak, göreceğiz.

İhtiyaç duyduğumuz veya daha iyi bir hayat için arzuladığımız bütün mal ve hizmetler birer pazarlama (dağıtım) zinciri sayesinde bizlere ulaşmakta, bu zincirler bir arada ekonomik yapıyı oluşturmaktadır. Bugünkü sorumuz, pazarlama zincirlerinde egemenlik üzerine olacaktır.

"Türkiye, her alanda yasaklarından, korkularından, öcülerinden, tabularından, zincirlerinden kurtuldukça, ekonomide de atılım göstermiştir. Ne, kaygı üretmek bu milletin dertlerine çare oldu, ne de taş üstüne taş koymadan slogan atmak bu ülkenin hastalıklarına şifa oldu. Kim bu ülkenin kalkınmasına, bu devletin uluslararası saygınlığının artmasına, bu ülkenin huzur ve refahına hizmet ediyorsa, işte asıl vatansever, asıl hamiyetperver odur."

Pazarlamanın rengi değişiyor. Anlayanlar için pazarlama bir işletme fonksiyonu olmaktan çıkıyor, bir firma kültürü, bir felsefe, hayata ve insanlara özel bir bakış, farklı bir yaklaşım haline geliyor. Pazarlama bir iş ve faaliyet ama beyin olmazsa, pazarlama zekâsı gelişmezse, koşuşturma da çene de işe yaramıyor.

İstanbul'un vergi şampiyonları açıklandı. Yayınlanan rakamları az mı, çok mu buldunuz bilmiyorum ama bu da bir yarış. Lakin "kapışmalı" bir yarış olmadığından oyuncusu da seyircisi de ancak o kadar oluyor. Kapışma, yarış, rekabet, sporda bile kendisini hissettiriyor. Dağcılık, atıcılık, yüksek atlama, çekiç gibi ferdî spor dalları pek kimsenin ilgisini çekmiyor.

Her ne olursa olsun, ülkenin gündemine giren konular, sonuçta, halkı iki şıktan birini seçmek, birinden taraf, diğerine karşı olmak durumunda bırakıyor. Aradaki renk tonlarını kimse görmüyor, görmek istemiyor. Şıklar, sayıca çok olsa da sonuçta bunlar gelip ikiye dayanıyor. Diğerleri arada kaybolup gidiyor.

Seçimler hayatımızdır. Lakin biz bazı seçimlerimizin farkına bile varamıyoruz. Şimdi varsa yoksa "köşk" ve "koltuk" seçimleri gündemde. Niyet okumalar, anketler, kılık kıyafetler, beyanatlar, haberler, inceden inceye taktikler gırla.

İyi kötü. Bu iki kelime dilimizin ucundadır. Nasılsın diye soranlara hemen "iyiyim" deriz. Gerçekten iyi miyiz, bilmeyiz. İyi insan, iyi vatandaş, iyi öğrenci, iyi müşteri arar, kötülerinden sakınırız. Ne bakımdan, hangi özellikleriyle, neden ve ne kadar "iyi", neden "kötü" olduklarını bilmeden, belirtmeden, yuvarlak, tarifsiz ve ölçüye-hesaba gelmez, herkesin kendine göre yonttuğu bu sıfatları birbirimize yakıştırmaya uğraşır, iyilerle kötüleri bir türlü buluşturamayız. İyilerle kötülerle bir arada bir kör dövüşü yaşar, hayatı idare eder gideriz.

Lafta mı ciddî mi bilemem ama bütün devlet ve hükümetler, kurum ve kuruluşlar, işletme ve firmalar, yöneticiler ve pazarlamacılar, hepsi hepsi, halkın refah ve mutluluğu için çalıştıklarını, "müşteri memnuniyeti" ve "tüketici mutluluğu"nu hedeflediklerini iddia ediyorlar.

Ekonomi ve iş hayatı "değişmeyen tek şey değişim" üzerine kurulu. Dünya değişiyor, hayat devam ediyor. Hepimiz bilerek bilmeyerek, isteyerek istemeyerek dünyayı değiştirmeye uğraşıyoruz.

Bütün canlılar nesillerinin devamı için gerektiğinde canlarını bile veriyor, yavrularını korumak için değişik yollar buluyorlar. Bir tehlike sezince daha dikkatli, saldırgan ve yırtıcı olabiliyor; pek çoğu "yiğitliğin onda dokuzunun kaçmak olduğunu" bilerek, yavrularını alıp o bölgeden hızla uzaklaşmayı tercih ediyorlar. Kaçmaya fırsat bulamadıkları durumlarda, yavrularını korumak içgüdüsüyle, hiç tereddüt etmeden kendilerini saldırganın önüne atıyorlar.