Prof. Dr. İsmail Kaya

Etrafta bir dizi hesabını bilenler taifesi, hedef aldıkları milyonlarca insanın hesap bilemezliğinden istifadeyle kampanya üstüne kampanya peşindeler. Kampanyaları için TV'lerde yer bulamıyorlar. Bunlara göre, hayat bedava, her şey bedava!

Onbir ayın sultanı gelince piyasalarda bir telaş yaşanır. Planlar, özel kampanyalar yapılır. Bu güzelim ayın asıl sembolleri oruç ve ibadet olsa da, yıllar ve yıllardır başka semboller de araya karışır (ya da karıştırılır?): Sofralar, yemekler ve davetler... Eğlence, gürültü ve kargaşa... Perhiz ve lahana turşusu... Huzur ve huşu, ötede şenlik ve şamata...

Pazarlama iletişimi ve yenileşim alanında, "gibiler arası" anlamına gelen homofili ve "farklılar arası" anlamında heterofili teorileri yıllardır biliniyor.

Geçen hafta yenileşim diye başlamıştık... Devam edelim. Oteliniz var. Müşterileriniz için bütün hizmetlerinize ek olarak bir de "gece kursları" düşünür müsünüz?

Türk Dil Kurumu, sitesinde, yabancı dilden kelimelere Türkçe karşılıklar yayınlamaya başladı. İnovasyon için "yenileşim"i uygun bulmuş ve onu "Değişen koşullara uyabilmek için toplumsal, kültürel ve yönetimsel ortamlarda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanması" şeklinde tarif etmişler. Trend için "eğilim", demişler, nedense, "gidişât" kelimesini beğenmemişler.

Dağ fare doğurdu... Ne şiş yansın, ne kebap... İbrikçibaşılık... Dostlar alışverişte görsün... Bir kelime bir işlem...

Habercinin vazifesi haber vermektir. Biliyoruz ki, gazeteci ve televizyoncular haber vermekle yetinmiyor, hangi haberleri ve bunları nasıl göreceğimize, nasıl yorumlayacağımıza da karışıyorlar. Haberleriyle bazen ilaç, bazen de zehir oluyorlar. Arifler, kem âletle, kemâlât olmaz sözüyle suyun kendisi kadar, suyun geldiği borunun temizliğine de dikkatimizi çekmişler.

Hukukta, siyasette, futbolda, trafikte, iş hayatında ve pazarlamada, akla ziyan işlerin doruğa çıktığı bir dönemde, "Akıldışı Ama Öngörülebilir" kitabı bendenize ilaç gibi geldi.

Dünya kupasında futbolcumuz bir yana, bir hakemimiz bile yok. Orada, milletler bütün kabiliyet, güç, teknik, taktik, oyuncu, yönetici, moral, estetik ve taraftar güçleriyle birbirlerine karşı milimetrik farklarla üstün gelmeye çalışıyor. Dev sanılanlar bir anda cüce, adsızlar bir anda şöhret oluyor.

Dünya kupası bütün gündemleri aşıp, futbolun sadece futboldan ibaret olmadığını, nerelere kadar uzandığını ve pazarlamayla bağını bir kere daha kanıtlıyor.

İçeride ve dışarıda küresel gündemlerden ulusal gündemlere, oradan meslekî ve şahsî gündemlere hızla geçilir oldu. Lütfen, şahsî saymayın; sevinçler paylaşıldıkça çoğalır anlayışıyla yazıyorum: Pazarlamanın binlerce uygulama örneğini içeren Pazarlama Bi' Tanedir, blogdan çıkıp, kitap olarak da yayınlandı. Değişik, yeni, farklı ve üstün işler yapmak isteyenlerin dikkatine sunuldu.

Üniversitelerde bir ders dönemi daha kapanıyor. Bir tarafta girmek, öte yanda da kurtulmak için can atanlar...

Pazarlama, müşteri gerçeğini kavradığı ve müşteriyi işin odağına koyabildiğinden beri, cerbeze bir satıcılık mesleği olmak algısından yavaş yavaş kurtuluyor.

Elektronikleşen hayat, dünyayı şeffaflaştırıyor. Milyarlarca insan, ellerinde telefon, kamera, kayıt cihazı, internet olmadan yaşayamıyor. Her tık bir işlem, her hareket bir kayıt. Sürekli izler bırakıyoruz. Âdeta salyangoz gibiyiz. Kim, nerede, ne yaptı, ne kadar kaldı, nereden gelip, nereye gitti, ne okudu, ne yazdı, ne konuştu, ne dinledi, hepsi kaydediliyor.

Encamı nasıl seyreder bilinmez ama Anayasa maratonunun meclis ayağı kutlamalarla tamamlandı. Rekabetin ve kapışmanın olduğu hemen her alanda, bir taraf seviniyor, diğeri üzülüyor. Kıt kaynakların, paylaşımların olduğu her yerde bir kapışma, bir yarışma, bir rekabet var. Hedefe dönük işler yanında, bu hedefe ulaşmayı zorlaştıran engellere ve rakiplere karşı tedbirler de gerekiyor.

Birisi size, "Ahlara vahlara kanmayın; telefoncuların, bankacıların, teknoloji marketlerinin, örgütlü perakendecilerin, işleri tıkırında. Bunların pazarlama saldırıları medyanın da desteğiyle hız kesmeden sürüp gidiyor. Tüketiciler de hâliyle bu ataklar karşısında tüketimlerine tüketim katıyor, ekonomi canlanıyor, ülke güçleniyor" dese, katılır mısınız? Ahalinin ne kadarı, neresine karşı çıkar? Doğrusu merak ederim.

Pazarlama dünyası, sadık müşterilerin varlığını ve sadakatin önemini nispeten yakınlarda, 90'larda, fark etti. Bir salgın gibi çeşit çeşit sadakat kampanyalarına giriştiler. Zaman içinde, yaptıkları işlerin yanlış ve zararlı olduğu, mantıktan yoksun, sakil, bayağı ve neticede başarısız kaldığı görüldü. Çünkü sadakatin aslında nasıl işlediğini tam olarak anlayamamışlardı.

Açılım kapsamında Başbakan bu defa, "edebiyatçılarla" kahvaltı etmiş. Onları da değişime davet etmiş. Yüz kişiden sadece dördünün kitap okuduğu bu ülkede radikal değişimler hiç kolay değil.

Komisyon, çalışmaya başladı. Anayasa değişiklikleri yola çıktı. Anayasa deyince, akla başka yasalar da geliyor. Diğer bilimlerde olduğu gibi pazarlamanın da nice yasaları var. Bilimler üstü, hayata ve kâinata dair temel yasalar da cabası...

Yayın yönetmenlerinin işi zor. Kimselerle mahkemelik olmadan her gün onlarca sayfayı ve yayın saatini doldurmak hiç de kolay değil. Rakiplerin hamleleri de, okuyucunun, patronun, yazarçizerlerin, reklam verenlerin, bürokratın, siyasetçinin birbirine zıt istekleri de gözden kaçırılmayacak.