Şerif Akcan

Yaklaşık bir ay önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın Ankara'da düzenlediği "e-borcu yoktur" projesinin tanıtımı amacı ile düzenlenen programa katıldım.

Her yıl ocak ayı içerisinde "ücretlilerin vergi iadesi" uygulaması ile ilgili bazı bilgileri sizlere aktarmaktayız. Bu geleneğimize uyarak 2006 yılında uygulanacak vergi indirimi (vergi iadesi) hakkında bazı açıklamalar yapacağız. Bilindiği gibi, 4842 sayılı Kanunla 2005 yılından geçerli olarak özel gider indirimi uygulaması yerine vergi indirimi uygulaması getirilmiştir. Hemen belirtelim ki, 2005 yılında toplanan belgelere istinaden 2006 yılında alınacak "Vergi İadesi" uygulamasında sadece iadeye esas olacak dilimler değişmiştir.

Bilindiği gibi, 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olarak 16 yaşından büyükler için uygulanacak asgari ücret geçtiğimiz hafta içinde asgari ücret tespit komisyonu tarafından brüt 531 YTL olarak açıklandı. 2005 yılı içinde 488.70 YTL olan brüt asgari ücret artış oranı yaklaşık yüzde 9 oldu. Asgari ücretin neti ise bu artış sonrasında 355 YTL'den 371 YTL'ye çıktı.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda tamamlanmayı bekleyen, Genel Sağlık Sigortası ve Sosyal Sigortalar Kanunu (SSK ve GSS Kanunu) Tasarısı'ndan sonra şimdi de bu kanunları uygulayacak olan, Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu Tasarısı'da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Başbakanlık'a gönderildi ve Başbakanlık tarafından son şekli verilen tasarı TBMM'ye gönderilmiştir.

İstanbul Ümraniye'den yazan E. Mercimek adlı okuyucumuz eksik gün bildirimi ile ilgili uygulama hakkında bilgi istemektedir. Bu hafta okuyucumuzun talebi doğrultusunda eksik gün bildirimi ile ilgili SSK uygulamasını açıklayacağız.

Yaklaşık bir ay önceki yazımızda "yurt dışında çalışanlar müjdeli haber bekliyor" demiştik. Zira, 10 Mayıs 2005 tarihine kadar günlük iki (2) ABD doları olan yurt dışı hizmet borçlanması tutarı, bir anda beş (5) dolara çıkarılmıştı. Yurt dışında çalışan vatandaşlarımızdan haklı olarak çok fazla tepki aldık. Bu tepkileri ilgili makamlara ilettiğimiz gibi köşemize de taşımıştık.

İşverenler ile işçiler arasında meydana gelen uyuşmazlıkların başında ücret alacağı gelmektedir. İşveren, çoğu zaman ekonomik şartların bozulması sebebiyle işçisinin ücretlerini ödeyemez duruma düşer.

Kamu İhale Kanununa göre, ihaleye girecek olan firmaların kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun bulunmaması gerekmektedir.

Bugün sizlere hizmet tespiti davalarının bütün yönlerini açıklayan ve piyasaya yeni çıkan bir kitaptan bahsetmek istiyorum.

Yaklaşık bir yıldan beri basın yayın organlarında dillendirilen ve hükümet tarafından da çıkarılacağı açıklanan SSK ve Bağ-Kur prim borçlarının affı ile ilgili kanun tasarısı nihayet TBMM'de Çalışma ve Sosyal işler Komisyonu'nda görüşülmeye başlandı.

Yaklaşık 28 yıldan beri yurt dışında ev hanımı olarak bulunan ve iki yıl sonra kesin dönüş yapmayı planlayan bir okuyucumuz, yurt dışı borçlanması yolu ile emekli olmak istediğini, hemen borçlanma yapıp yapamayacağını ve neler yapması gerektiğini açıklamamızı istemiş. Buraya özetini aldığım soru çok uzun. Ancak okuyucumuzun öğrenmek istediği, yurt dışında ev hanımı olarak bulunan binlerce vatandaşımızı da yakından ilgilendiren "ev hanımlarının yurt dışı hizmet borçlanması yolu ile emeklilik işlemleri" dir. Bu yazımızda genel olarak ev hanımlarının yurt dışı borçlanmalarında izlenecek yol ve yöntemi açıklayacağız.

Ülkemizden 1960'lı yıllarda Almanya'ya işçi olarak başlayan göç dalgası, daha sonra öncelikle Avrupa'nın birçok ülkesine devam etmiştir. Yurt dışına çalışmaya giden vatandaşlarımızın göç akını Avrupa ile sınırlı kalmadı. Bugün dünyanın her yerinde ekmeğini kazanmaya çalışan işçilerimizi bulmak mümkün.

Bilindiği gibi Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre hak sahibi eş ve çocuklar ile ana ve babaya ölüm aylığı (dul ve yetim aylığı) bağlanabilmesi için, ölen sigortalının kurumdan malullük veya yaşlılık aylığı alması veya hak kazanması veya toplam olarak 1800 gün veya en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekir.

Bilindiği gibi Bağ-Kur sigortalılığı üç temel kayıt üzerine dayandırılmıştır. Bunlar sırasıyla, vergi kaydı, esnaf ve sanatkar sicil kaydı ve kanunla kurulu meslek odaları kaydıdır. Bağ-Kur sigortalılığının tespitinde bu üç kayıt türü esas alınarak işlem yapılmaktadır.

Sosyal Sigortalar Kurumu'na isteğe bağlı sigorta primi ödeyen sigortalıların, isteğe bağlı sigorta primi öderken kısa süreli de olsa zorunlu sigortalı olarak çalışmaları olmaktadır.

Emekli Sandığı Kanunu'nda emeklilik işlemelerinde kullanılmak üzere fiili hizmet süresi, fiili hizmet süresi zammı ve itibarı hizmet süresi olmak üzere üç hizmet türüne yer verilmiştir.

İşyerinin yurt dışına giyim eşyası ihraç eden bir başka firmaya fason dikim yaptğını, bazı dönemlerde siparişlerin artması sonucu çok yoğun çalışmalarının gerektiğini, işyerlerinde yaklaşık 400 işçinin çalıştığını, işlerin çok yoğun olduğu zamanlarda ise bir grup işçinin bilinçli olarak işe gelmediklerini veya geç kaldıklarını belirten bir okuyucumuz özetle ne gibi önlemler almaları gerektiğini, bu tür olayların önüne nasıl geçileceğini sormaktadır.

Bilindiği gibi, Kamu İhale Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılan uygulama yönetmelikleri uyarınca ihalelere katılmak isteyen veya ihaleli işleri üstlenen işverenlerin SSK'dan "borcu yoktur" yazısı almaları gerekiyor.

Bilindiği gibi, gerek mülga 1475 sayılı İş Kanunu ve gerekse halen yürürlükte olan 4857 sayılı İş Kanunu'nda işçiye ve işverene "haklı sebeple iş sözleşmesini derhal fesih hakkı" tanınmıştır. İşçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanması halinde, kanundan doğan kıdem tazminatı, fazla çalışma ücreti, yıllık ücretli izin alacağı gibi tüm haklarını talep edebilir.

Bilindiği gibi, ülkemizde işçiler, Sosyal Sigortalar Kurumu'na, esnaf, sanatkâr ve bağımsız çalışanlar Bağ-Kur'a ve memurlar Emekli Sandığı'na emeklilik primi öderler. Bunların dışında çeşitli banka sandıkları olmakla birlikte bunlar genelin içinde çok küçük bir yer tutmaktadır.