Ömer Öztürkmen

Kuvantum fiziği, aklın yetersizliğini ispat ettiği gibi, bazen de kötüye kullanıldığını, hatta yanlış saplantılara sebep olduğunu gösterdi.

Siz Afganistan'daki Taliban rejiminin başı Molla Ömer'in, El Kaide'nin reisi Bin Laden'in ve Irak'ı yıllardır inleten Saddam Hüseyin'in yakalanamadıklarını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz.

Necip Fazıl, Mümtaz Turhan, Ahmet Kabaklı, Erol Güngör, Cemil Meriç, Sezai Karakoç ve Ahmet Arvasi... Bu isimlerin her biri kültür ve fikir dünyamıza çok önemli katkılarda bulunmuşlardır.

Üniversitelerimiz ve aydın kadrolarımız 100 küsur yıldan beri bilim ve teknoloji dünyasında Batı standartlarını yakalayamamışsa, ortada bir problem var demektir.

Bilim dünyamız ve bilimciliği benimsemiş (!) entellektüel insanımız son yüzyıl içinde bilimsel araştırmalarda aşılan merhaleleri derinlemesine izleyemediler..

Bizde tenkid, yani eleştiri fukaralığı var... Özellikle de bilim ve akademik konularda...

Muhafazakâr çevreler, sosyalistlere ve sosyalizme karşı çıkarken, tıpkı sosyalistlerin muhafazakârlara karşı uluorta sıraladıkları suçlamalara benzer iddialara başvuruyorlar. Buna lüzum yok.

Modernlik iddiasındaki aydınımızın zihinsel arka planında insansızlaştırılmış bir bilim anlayışı var... İnsanın duygularından, sezgilerinden ve inanç dünyasından koparıldığı, mekanik ölçülerle yorumlandığı, makine-insan karışımı materyalist bir anlayıştır bu.. Rönesansla başlayan bu tarihî olgu 3 asır sonra Türk insanına musallat olmuş, çağdaşlaşma gayretlerimizin ana harcı haline gelmiş... Bu bakış Rönesans sonrası 20. yüzyılın başlarına kadar Batı dünyasında hükmünü sürdürmüşse de bugün itibar edilmeyen bir görüş olarak rafa kaldırılmıştır... Ancak benim aydınım Batı'nın terk ettiği bu materyalist anlayışta ısrarlıdır. 200 yıldan beri yeniden yapılanma ve kalkınma planlarımızın temelinde bu mekanistik insan anlayışı var... Bu anlayış Anadolu insanının kültürel yapısına ve inanç dünyasına ters düştüğü için ruhsal dengesini ve toplum huzurunu bozmuştur...

Bacıların bacısı... Nermin Neftçi'yi kaybettik... Sanki Kerkük'ün bir parçasını kaybetmiş gibiyim... İki yakası bir araya gelmeyen Kerkük'ü, "O Yakadan Bu Yakaya" kitabıyla birleştiren bir ablamızdı o...

Gerçekten de rüzgâr gibi gelip rüzgâr gibi geçen bir kongre oldu... Beş yılda bir yapılan 100 yıllık Dünya Felsefe Kongresi -haklarını yememek gerek- basınımızın büyük (!) ilgisini gördü... Basınımız bu kongrenin daha çok turistik yönüyle ilgilendi. Zaman gazetesinde Nuriye Akman hariç, basınımızın hiçbir köşesinde bu kongrenin ciddi bir eleştirisine rastlamadım... Düşünce ve sanat dünyamızı yakından izleyenler, üstünde yaşadığımız bu yuvarlağın bizi de küreselleştireceği hayaline kapılmışlardı... Bu doğru muydu böyle birşey gerçekleşebilir miydi... Bu kongrede felsefe, teknolojiye kurban edilmiştir..

Şu günlerde İstanbul'da çok önemli bir toplantı devam ediyor. Öyle umuyorum, siz de en az benim kadar yakından takip ediyorsunuzdur. Beş yıldır Dünya Felsefe Kuruluşları Federasyonu Başkanlığı görevini yürüten Prof. Dr. İoanna Kuçuradi, ilk kez Türkiye'de düzenlenen başarılı bir Felsefe Kongresi ile bu görevini tamamladı. Önce, günümüzün en önemli felsefecilerini, bir asırlık geçmişi olan böyle bir kongre için ülkemize getiren Kuçuradi'ye teşekkür etmeliyiz. Önümüzdeki pazar gününe kadar devam edecek olan 21. Dünya Felsefe Kongresi'nde birbirinden ilginç tebliğler sunuluyor, tartışmalı toplantılar yapılıyor.

Bîtaraf olması gereken Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, bugüne kadarki tutumuyla ve sanki inadına 'bir taraf' olduğunu her fırsatta belli ediyor... Ve yakışmıyor... Gitgide kendi halkından uzaklaşma yolunda olduğunun acaba farkında değil mi? Bu bir düğündü, ama anlamlı bir düğündü.. Halkın devlet erkaniyle, bürokrasiyle buluştuğu, bütünleştiği bir demokrasi şöleni oldu. Başörtülülerle başı açıklar bir arada devlet erkânıyla pekâlâ yaşayabileceklerini gösterdiler.. Toplumsal barışın canlı bir örneğini verdiler.. Avrupa Birliği'nin dönem Başkanı bu şöleni yadırgamıyor da, benim Cumhurbaşkanım niye yadırgıyor anlaşılır gibi değil!

Bugünkü sosyal bunalımlarımızın, inanç ile saptırılmış bilim arasındaki kopukluktan kaynaklandığı kesin. Rasyonalist bilimperestlerin aklı mantıkla, nedensellik yasalarıyla sınırlandırmaları insanlık tarihinin en dramatik hatası olmuştur. Çünkü dinlere karşı küçümseyici tavır buradan kaynaklandı. "Kartezyenizm, akılsız olmanın belki de en akıllı şeklidir" diyor, bilim adamı Frithjof Schuon... Dört dörtlük bir tanım. Kâinâtı ve bu kâinâtta olup bitenleri aklın sebep-sonuç mantığıyla, determinizm zorbalığıyla açıklayan bilimsel (!) görüş bugün geçerli değil... Kartezyen aklı göklere çıkaran, tabulaştıran zihniyet sonunda gözle göremediğimiz minicik bir protona yenik düştü..

Akıl ve bilim bu Dünya'da rehberimiz olmalı.. Çok doğru. Ancak, aklı ve bilimi kötüye kullanma tehlikesi de var.. Yalnız bireylerin değil, toplumların da böyle bir tehlikeyle karşılaşmaları mümkün. Nitekim çok zorlanırsa marksist ve faşist ideolojilerin temelinde de tümevarımcı bilimsel (!) ögeler bulabilirsiniz. Darwinizm ve Freudizm de öyle. Çağımızın büyük düşünürleri bu izm'leri bilim olarak kabul etmiyorlar; aklın kötüye kullanılışı ve sapıklığı olarak nitelendiriyorlar.

Ülkenin en büyük üniversitesinin rektörü intihal yollu bilim hırsızlığı yaptığı halde 20 bin öğretim üyesinden en ufak bir ses, bir eleştiri gelmezse bilimsel özerkliğin anlamı kalır mı? Eleştiri yoksunu bir ortamda kaldığı için ne doğru dürüst bir bilim tarihimiz oldu, ne de bir bilim felfesemiz. Bu yüzden değil midir ki çoğu bilim adamlarımız (!), aydınlarımız (!) paradigmalar dünyasında cirit atmayı sürdürüyor. 70 üniversitesi olup da bilimsel eleştiriye kapalı başka bir ülke yok...

Laik devletin ortadan kaldırılacağı ve yerine dini esaslara göre bir devlet kurulacağı korkusu o derece ileri götürüldü ki, milleti korkutur hale geldi... Laiklikten değil, laiklik korkusundan korkar olduk.. Toplumsal hayatımız iki zıt hassasiyet arasında gelip gidiyor, gidip geliyor.. Bütün devlet işleri eğitim, öğretim, sanat ve medya hayatımız bu iki zıt hassasiyetin dayatıcı baskısı altında şekilleniyor..

Tam 200 yıldır çağdaşlaşıyoruz... Avrupalı insanı yakalamaya çalışıyoruz.. Avrupa insanını ararken sonunda kendi insanımızı arar olduk.. Aydın dediğimiz seçkinlerin tanzimattan beri kaçış halinde olduklarını söylüyor rahmetli Cemil Meriç.. "Fecri Âtî'cilerin, Servet-i Fünuncular'ın, Gökalp'in tek gayeleri vardı: "Osmanlıdan kaçmak, Osmanlıdan kurtulmak.."

Rahmetli Mümtaz Turhan Hoca'yı 1950'li yıllarda tanımıştık.. Önce Cumhuriyet Gazetesi'nde yayınlanan "Garplaşmanın Neresindeyiz" makaleleri daha sonra kitaplaşmış ve başucumuzun eseri olmuştu.. Değerli hocamız, bu kitabında herkesi okur-yazar yapmak insani bir görevdi, ama, bir milletin okur-yazarlarının çokluğu ile değil, çağın bilgi ve bilimsel araştırmalarına vâkıf, araştırma ve geliştirme yeteneğine sahip uzman kadrolarla kalkınacağını ileri sürüyordu.. Aradan 50 yıl geçti, Mümtaz Hoca'nın tarif ettiği anlamda yüzbinlerce doktora sahibi uzman kadrolar, araştırıcılar yetiştirdik..

Filozof Taine, estetiği, sanatı ve ahlâkı bile determinizme bağlayacak kadar pozitivizme inanmış bir düşünürdü. Çok genç yaşta Hıristiyanlığı reddetmiş bir ateistti.. Aklı ilahlaştıranların öncülüğünü yapan bir pozitivistti.. Bizim Genç Türkler'imizin Taine'den çok etkilendikleri anlaşılıyor.. Yeni araştırmalar, bugünkü bazı aydınlarımızın kültürel arka planında Taine'den etkilenen Genç Türkler'in büyük çapta rolü olduğunu gösteriyor.. Bugünkü Laiklik anlayışındaki katılığın, daha doğrusu kökten laikçiliğin dayatıcı karakterinin bu kültürel arka plandan kaynaklandığını söyleyenler pek haksız sayılmamalıdır..

İlmine, irfanına saygı duyduğum Mehmet Niyazi kardeşim; "Bizim aydınımız, gözleriyle düşünür" diyor.. Doğrudur; geçen gün bir aydınımız Başbakan Erdoğan'ın sağ elindeki çatalla yemek yediğini görünce karmaşık düşünceler üretildi. Gördüğüyle düşünenler için tipik bir örnek..