Resul İzmirli

Avrupa giderek yaşlanıyor. Şaka değil AB ülkelerinin çoğunun nüfus artışı da (-) negatif yani bir yandan da nüfusları azalıyor. "Bu durumdan rahatsız olan var mı oralarda?" diye soracak olursanız; bence pek yok. "Sonlu bir hayat" paradigması Avrupalıyı "Boş vermişim dünyaya" havasına sokuyor. Bu durumda "evlenmek", "çoluk çocuk, torun torba sahibi olmak", "arkasından hayır dua edecek birilerini bırakmak" ve benzeri gibi bizim kültürümüzde nüfus artışını dengede tutan sosyo-psikolojik motiflerin yokluğu Avrupa'yı çok yakın bir gelecekte "yaşlılar pansiyonu"na dönüştürecek. Hatta dönüştürdü bile diyebilirsiniz.

Bugün yaptığım yurt içi seyahatlerde yıllardır kafama takılan bir konunun çözüldüğünü duymaktan dolayı sizlerle sevincimi paylaşmak istiyorum. Nihayet devlet, kara yollarında hız sınırlarını belli bir sisteme oturtuyor.

Okuyucudan tepki almak bir yazar için hoştur. Ancak "Son yazından hiçbir şey anlamadım abi, sonunu kısa kesivermişsin, senin bu kooperatifçilik hikâyen de babanın dükkanı gibi uzayıp gidiyor" yollu bir tepki alınca da değişik bir hoşluk kaplıyor insanı.

Bütün mesele insan beyninin hiçbir kısıtlama olmadan çalışabileceği bir ortamın sağlanmasıdır. Bu olmadan bir yere varmak mümkün değildir. Bu kıstasa vurduğumuz zaman memleketin hâli pek iç açıcı görünmüyor. Özellikle yirminci yüzyıl boyunca insan beynini dumûra uğratan kısıtlamalara düçar kaldık. Bunun en önemli sebebi yirminci yüzyıl insanının kendi koyduğu ideolojilere aşırı değer vermesi ve başka türlü düşünenleri dışlayan düşünce kalıplarına aşırı derecede bağlı kalması olmuştur.

Bizim nesil insanoğlunu yepyeni ufuklara savuran değişim dalgalarının hemen hepsine tanıklık etmiştir.

Bendeniz askerde Ağır Havancı idim. Yani piyadenin en ağır silahlarından biriydi 106'lık havan topları. Hakiki mermiyle epey atış da yaptım.

"Üniversite" ile tanışıklığım talebe olarak 1963 yılında olmuştur. Sonrasında 1970'ten itibaren o zamanki tabirle "asistan"lık yaptım birkaç yıl. Sonrasında on yıl kadar "ders verdim." Bu arada üç yıl kadar yurt dışında bir üniversitede doktora için bulundum.

Oyunu kaidesine göre oynamak çok önemlidir. Hatırlasanıza çocukluğunuzdaki mahalle arası futbol maçlarını, doğru dürüst kaideler belirlenmediği, hele bir de oturaklı bir hakem olmadığı zamanlar maçların çoğu karakolda bitmez miydi? Şimdi de koskoca ülkede bu kargaşayı yaşıyoruz.

İş hayatıyla ilk tanışmam ellili yılların ortalarındadır. Dükkanda ilk işim inşaatlardan sökülen kalıp tahtalarından çıkardığım çivilerin düzeltilmesidir. Çünkü kullanılmamış çivilerin kasalarının üstünde "Made in Chezeklovakıa" yazardı ve o ateş pahası ithal çiviler en az altı yedi defa kullanılırdı. Ellerimdeki çekiç darbelerinin sızısı unutulmaz lezzetlerdendir. Bu sızılar olmadan usta olunamayacağını bütün çıraklar bilirlerdi...

Kriz yönetimi uzmanlarının kriz patladıktan sonra ortaya çıkıp tavsiyelerde bulunmaları âdettendir. Dün, gazetemizin iş dünyasına en yakın duran genç ve tutarlı yazarı Mustafa Selçuk da köşesinde bu klasik yaklaşımı benimsemiş ve de şirketlere krizden çıkış için "proaktif olmaları" tavsiyesinde bulunmuş. Bütün bunlara diyecek bir şeyimiz olmaz. Atasözümüz malum "Testiyi kırdıktan sonra akıl veren çok olur..."

Gidemediğim, kaçırdığım her Kırkpınar için içim burkulur. Bu mertler meydanında bulunmakla iki defa şereflendim. Aslında katılamamakla ilgili hiçbir mazeretim de yok, biraz uyaroğlu! olmaktan başka. Ama hani derler ya iki elim kanda olsa diye; bendeniz de en azından televizyondan izlerim bu atalar yâdigarı güreş şölenini. Bu yıl da öyle yaptım. Bütün işimi gücümü (pek fazla da yok ya!) ayarladım saat beşten itibaren kuruldum televizyonun karşısına.

Babam rahmetliyi 'Yalın Yönetim' uygulamasını iş dünyasına hediye eden Toyota'cılar tanısalardı epey müşterek noktaları olduğunu görürlerdi. Rahmetli de Toyota'cılar gibi teknolojiye balıklama dalmazdı.

Takım çalışması yönetimin vazgeçilmezlerinden oldu. Takım olmanın ne olduğuna yakından bakıldığında; en önemli argümanın, "o takımı teşkil eden bireylerin bir lider ve vizyon etrafında birleşmeleri" olduğu anlaşılıyor. Lider ve arkadaşları samimî bir ortamda "ortak aklı kullanarak" uygun strateji ve taktikler ve bunlara uygun iş modelleri belirleyip gayretle ve sabırla çalışırlarsa ve de şansları da yaver giderse başarıya ulaşıyorlar.

Memleketin ahvali insana gerçekten bıkkınlık veriyor. Bu köşede kendimi yönetim konusu ile sınırlandırdığım için bu bıkkınlık bazen daha bir ağırlaşıyor. Bugün İzmir merkez binamızda ne yazayım diye kıvranır dururken, reklam servisinde çalışan yirmi beş otuz yaşlarında gözlüklü, açık renk gözlü, kibar ve entelektüel görünümlü bir genç yarama tuz basarcasına "Resul abi, biraz sıkıntılı görünüyorsun, memlekette mevzu mu yok, çiziktir bişeyler, tatildesin fazla kafanı yorma" diye takılmaz mı? "Abisi kendini benim yerine koy, hani empati diyorsunuz ya şimdi, otur bir şeyler yaz yarın köşede çıksın, ama acele et yarım saat sonra yazıyı maillemem lazım... Hadi bakalım yazarlık maceran hayırlı olsun!" dedim kendisine. İşte tamamen spontan gelişen bu dalaşmadan sonra elime tutuşturduğu "kâğıt"takiler:

Çenebaz olmak her zaman değil ama bazen işe yarıyor. Televizyonda görevliyken bir gün Hindistan büyük elçisi ziyarete gelmişti. Sağdan soldan muhabbet edilir bu tür 'diplomat'larla malum.

Kırk yıldır arabayla İzmir-İstanbul seferi yaparım. Memleketin gerek ekonomik gerek kültürel kalkınmışlık seviyesini ölçmede yolculuklar esnasında yaptığım gözlemleri kıstas alırım. Bu gözlemlerde en önemli kriter tabiî olarak yolların kalitesidir. Bu konuda son on yıldır muazzam bir ilerleme görülüyor. Balıkesir-Akhisar arasındaki hızla devam eden çalışmalar tamamlanınca yolculuk çok daha zevkli hale gelecek. Bütün bu yolların inşaatında çalışanların hepsine teşekkür ediyor, gayret kuvvet diliyorum.

Bizim milletin son zamanlardaki âdeti her türlü teknik ve teknolojiyi büyük bedeller ödeyip almak ondan sonra da onları bütün dünyaya en kötü örnek! olarak kullanmak oldu.

Yıllar yılı iş hayatımızın büyümesi, gelişmesi için karınca kararınca kafa yormaktayım. Minicik bir esnaf dükkanının kurulup gelişmesini bizzat yaşadığım gibi, holding düzeyinde de aynı serüveni yaşamışım. Özellikle son on onbeş yıldır gerek televizyonda misafir ettiğim iş adamlarının, gerekse çeşitli vesilelerle ziyaret ettiğim şirketlerin maceralarını dinlemişim, görmüşüm.

Sümerbank mağazası bizim evin altındaydı. Bizim kiracımızdı. Hafta içi pek gelen giden olmazdı ama salı günleri dolar taşardı.

Genç bir asistanken tuttum "Kooperatifçilik" konusunu seçtim. Aslında bu konu genel kanaate göre en azından "sol" bir konudur. Ancak o günlerde yaptığım ön araştırmalarda kooperatifçiliğin hür demokratik ülkelerde büyük başarılara imza attığını görünce "her türlü tehlikeyi(!) göze alarak" bu konuda doktora yapmak üzere Almanya'ya gittim.