Resul İzmirli

Meslek hayatıma ilk başlangıcı TARİŞ "İzmir Tarım Satış Kooperatifleri Birliği"nde yapmıştım. Orada çalıştığım 4 ay zarfında kooperatifçilikle ilgili epey literatür karıştırmak imkanı bulmuştum. İlk derlediğim bilgilerin ışığında kooperatiflere ilgi duymaya başlamıştım. Ziraat Ekonomisi bölümünde asistan olunca Almanya'da doktora yapma imkanı doğmuş ve ben doktora konusu olarak "kooperatifçilik"i seçmiştim. Böylece doçentliğe kadar devam eden akademik hayatımın esas konusu kooperatifçilik olmuştu.

Bir problem ortaya çıktığında, o problemin ortaya çıkardığı belirtilere göre, anlık ya da kısa vadeli çözümlere yönelmek, problemi daha derinleştirir ve çözümü zorlaştırır. Palyatif tedbirler üstelik zaman içinde yan etkiler meydana getirir. Bütün bu sürecin sonunda problemi yaşayanlar, durumu daha geniş çerçevede ele alıp, analizler yaparak temel çözümlere yönelirler. İşte bütün mesele, bir miktar gecikmeyi göze alıp, gereken araştırmaları yapıp, problemi sistem bütünlüğü içinde ele alarak köklü çözümlere ulaşmaya çalışmalıdır. Yaşadığım bir olayla meramımı anlatayım isterseniz.

Her yıl olduğu gibi gençlerimiz dünya çapında bilimsel başarılara imza atmış gibi, ÖSS sınavında birincileri, ikincileri, üçüncüleri açıklıyoruz. Gazetelerde manşetler. Dershanelerin, kolejlerin! duvarlarında dev gibi afişler, "İşte bizim başarılı öğrencilerimiz." "İlk yüze girdik." "İlk binde yer aldık", olmadı "ilk onbinde şu sıradayız"

Viyana'ya her gidişimde şehrin her yerinde özellikle İkinci Viyana Kuşatması'nın izlerine rastlıyorum. Gerçekten Osmanlı'nın Viyana'yı fethedememesi; üzerinde derinlemesine durmayı gerektiren bir olay.

Gurbete çıkışım 1960'lı yıllara rastlar. 14 yaşında lise okumak için Manisa'da yatılı olmuştum. İzinlerde eve gediğimde Babam rahmetli "Hanım evin üçüncü kızı geldi, gözün aydın" derdi. Çünkü bulaşığa temizliğe, badanaya, tahta fırçalamaya yardım ederdim anneme ve kız kardeşlerime. Yaşım 17-18'lere dayandığı halde geceleri evde kendime göre meşgaleler bularak geçirirdim. Malum küçük yerlerde akşam yemeğinden sonra babalar "kahve"ye anneler "komşu gezmesine" giderlerdi. Mahallenin hanımları bize geldiğinde ben de "öbür odada" vakit geçirirdim.

Köksüz hiçbir bitki büyüyüp gelişemez. Buradan hareketle şöyle diyebiliriz belki. Kültür kökü olmadan hiçbir insan, hiçbir şirket, hiçbir millet başarılı olamaz. Olsa da geçici olur. En azından iz bırakamaz. Evet insanlar da, şirketler de milletler de fanidir. Gelir geçerler ama bazılarının ömürleri daha uzun olabilir. İşte babadan oğula 70 yıl Hollanda Shell firmasında yöneticilik tecrübesi biriktiren Arie de Geus "Yaşayan Şirket" isimli kitabında bu tecrübeyi şöyle özetliyor. Uzun ömürlü organizasyonların dört esas özelliği vardır diyor.

Şu demek: Önce insanı düşünce sisteminizin merkezine alacaksınız, sonra bu merkezden açılarak ne düzenleme yapacaksanız, neyi değiştirecekseniz insan odaklı bir şekilde yapacak ve değiştireceksiniz. Meselâ trafik lambası olmayan bir yaya geçidinde, bir yaya bekliyorsa, ne olursanız olun, ne cins ve marka araba kullanırsanız kullanın, duracaksınız ve o insan veya insanlara yol vereceksiniz.

Aile'de siyaset konuşulmaya 1946'da yani ben doğduğum yıl başlanmış. Anne dedem, İzmir, Eşref Paşa'da Dr. Selahattin Akçiçek'le Demokrat Parti'nin yeraltı faaliyetlerinde beraber olmuş. O meşhur "46 seçimlerini" babama bizzat anlattırmıştım. Ondan birebir dinleyince "açık oy, gizli tasnif" denilen, demokrasinin rezil edildiği dönemi birazcık idrak etmiştim.

Tuzla Piyade Okulu'nda 95. Dönem'dim. Yıl 1969. Kuralar çekiliyor: "Patnos"... Çektiğim kağıtçıkta birliğimin bulunduğu yerin adı. Şaşkınlıkla dışarı çıkıyorum. "Nerededir bu Patnos?" Açıkgözün biri kocaman bir Türkiye haritasını açmış. Meraklısına ikibuçuk liraya hizmet sunuyor. Zihnimde "Patmos" var, Ege kıyılarında bir adacık, onu buluyorum. Ama o ada Yunanistan'ın. O sırada yaygaramı duyan bir er "Komutan, benim memlekettir. Ağrı'dadır" diyor.

Ortaokul son sınıftayım. Şevk ve heyecanla Rus yazar Gogol'ün "Müfettiş" oyununu hazırlıyoruz. Bendeniz de eh önemlice bir roldeyim. Birkaç gün sonra aylardır sürdürdüğümüz çabanın sonucunu alacağız. Anne-babalarımızın karşısında sahneye çıkacağız. "O da ne?" ihtilâl olmuş! 27 Mayıs... Oyunu sahnelememiz sıkıyönetimce yasaklanmış. Çocuk kafamızla, "Ne alâkası var kardeşim?" sorusunu sormak istediğimizde hocalarımız ikaz ediyorlar: "Çocuklar çenenizi tutun, yoksa..."

Japonya yönetim bilimi alanında da büyük başarılara imza atıyor. Zaten yönetimde büyük hatalar yaparak teknolojiyi zirveye oturtmak ham hayaldir... Japonlar, Amerikan iş dünyasının hafife aldığı toplam kalite yönetiminin öncüleri Deming, Feigenbaum'a sahip çıktılar. O günlerde Amerikalı bir generalin genel vali olarak yönettiği Japonya'da Deming ve Feigenbaum'un çalışmaları Japon kültüründe de kendine uygun bir ortam bulunca Japon işletmelerinin dünya hakimiyetinin temeli atılmış oldu.

Daha önce de anlatmış olmalıyım... Seksenli yılların ortalarında Selânik'te Milletlerarası Fuarcılık Birliği'nin bir toplantısına gitmiştim. Rahmetli Özal o günlerde Yunanlılara tek taraflı vizeyi kaldırmıştı. Üstelik bendenizin 'yeşil pasaport'u vardı. Dahası Yunan Fuar İdaresi'nin davetlisi idik. Bu sebeplerle vize almayı aklıma bile getirmemiştim. Ama yanıldığımı Selânik Havalimanı'nda anladım. Üç koca saat süren görüşmelerden sonra vize vermişlerdi de konferansa güç belâ yetişebilmiştim...

Şu sadeliği bir türlü beceremiyeceğiz. Orman Bakanlığından arıyorlar sekreter arkadaşı; "Sayın Bakan gündemdeki orman niteliğini kaybetmiş arazilerle ilgili konuyu görüşmek üzere genel yayın müdürleriyle, filan otelde, saat onbirde, sabah kahvaltısında beraber olmayı arzuluyorlar. Sonra saat onikide helikopterle Fatih Ormanları'ndan hareket edip, durum havadan da gösterilecek..." Arkadaş soruyor: "Oteldeki toplantıya muhabir arkadaşlar gelebilirler mi?" Cevap: "Hayır, sayın Bakan sadece genel yayın müdürleriyle kahvaltı edecek..."

Bir yıl kadar önce Elazığ'a gitmiştim. Elazığlılar özel ve resmi kuruluşların samimi katılımı ile bir hafta süren tanıtım atağını bir de fuar organizasyonu ile taçlandırmışlardı... İşte bendeniz de bu fuar dolayısıyla tertiplenen "Yönetimde Yeni Anlayışlar" konulu bir konferans vermiştim.

İnsan torun sahibi olduğu zaman, çocuk ne demek daha bir anlıyor. Kızlarımı da çok severim, ama torunlar bir başka. İşte bu duygu yoğunluğuyla, enkaz altında kalan yavrularımız için dünden beri gözyaşlarımı tutamıyorum. Bu üzüntümün çokluğu kadar da kızıyorum, bağırmak istiyorum, bu faciaya sebep olanlara lânet ediyorum.

Öyle meslekler vardır ki, insanı istemese de kültürlü kılar ve bilgi ile doldurur. Bunlardan biri televizyon kameramanlığıdır mesela... Yıllarca o konferans senin, bu program benim, o seminer, bu zirve, bu basın toplantısı, şu tartışma programı... Bu insanlar gerçekten genel kültür açısından kademe atlıyorlar. Zaten zaman içinde kendini yetiştirmede başarılı olanlar, yönetmen, program yapımcısı ekseninde ilerleyip gidiyorlar.

Bir antrenörü takımın başına getiriyorsunuz. Adamın kendine göre başarılı olacağına inandığı bir oyun stratejisi, üslubu, ya da raconu var. Bu stratejiyi uygulamak için de belli kafa yapısında oyunculara ihtiyacı var. Kimi antrenör oyuna devamlı dışardan müdahale etme yoluyla başarılı oluyor. O zaman ona az inisiyatif kullanan, oyun esnasında mümkün olduğu kadar gözü antrenör kulübesinde olan oyuncu tipi lâzım. Bu antrenör devraldığı takım dahi risk almayı seven, çok kabiliyetli yıldız futbolcularla başarılı olamayabilir.

Açılımı, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği olan MÜSİAD'ın 12'nci Kongresine davetliydik dün... Anadolu'nun 27 ilinde teşkilanlanmış binlerce şirketi temsil eden MÜSİAD'ın kongresine Tayyip Erdoğan yine katılmıştı ama bu defa Başbakan olarak...

"Süper güç" olmak kolay, "büyük devlet" olmak zor... ABD, ortalıkta dolaşan yüzlerce senaryodan biri çerçevesinde Irak'a girdi. Yanında da -Amerikan basınının bir şekilde tanımladığı- İngiltere ve onun başbakanı vardı.

1963; Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesine girdiğim yıl... Fakülte beş yıl olduğuna göre bendenizin de 68 kuşağı olduğumu anlamışsınızdır. 68 kuşağı olmak prim yapıyor ya bazen. Hesabım o... Gelelim o yıllara... Ziraat Fakültesi, Ziraat Ekonomisi ve İşletmeciliği bölümü asistanlığı yaptığım o günlerde, bizim bölümün gözde konularından biri AET idi