Mustafa Selçuk

İki kişinin karşılıklı konuşmasını en iyi tarif eden kelime mükalemedir aslında. Lakin Osmanlıca kökenli kelimeleri "non grata" ilan ettiğimiz için, mükalemeyi de diyalogla değiştirmişiz. Her neyse... Sosyal barış için, anlaşabilmek için, huzur için diyalogun gözardı edilemez önemi olduğu hep söylenir.

AK Parti hükümetinin övgüyü en çok hak ettiği ve "gerçekten başardılar" denilebilecek konulardan birisi, mali disiplin. Türkiye'nin tarihinde siyasi iktidar ilk defa "samimiyetle" bütçeye sahip çıktı. 4 yıl üstüste bütçe hedefleri tuttu, hatta aşıldı.

Türkiye bir ekonomik dönüşüm yaşıyor. Faydaları, yan etkileri, kafa karışıklıkları, yenilikleriyle ekonomik bir dönüşüm. Yabancılar banka satın alıyor, sigorta şirketlerine uluslararası ortaklar geliyor, mortgage yasası çıkıyor, Avrupa Birliği uyum yasaları hantal sistemi zorluyor, ülkenin enerji yollarının kavşağı olacağı söyleniyor, enflasyon tek haneye geriliyor...

Tüketim araç değil amaç haline gelince, yani ihtiyaç için değil, nefsi tatmin için tüketmeye başlayınca, insanoğlu huzurunu kaybetmeye başladı.

Türkiye'de şirket veya mülk satın alan, yatırım yapan ama TC kimliği olmayan herkesi işgalci gibi gören insanlar var. Maalesef... Onlara göre, özelleştirme yapan hükümet, vatanın mallarını işgalcilere peşkeş çekiyor, şirketlerini yabancılara satan veya onlarla ortak olan işadamları emperyalizme hizmet ediyor, evlerini, arazilerini yabancılara satanlar vatan toprağına ihanet ediyorlar...

Hiç kimsenin alenen "evet" diyeceğini zannetmiyorum. Kast ettiğim çocukça kıskançlıklar değil tabii ki. İnsanın huzurunu kaçıran, sevgisizleştiren kıskançlıklardan bahsediyorum.

Mark Mobius. Gelişmekte olan piyasalara yatırım yapan ve hızlı büyüme fırsatlarını değerlendiren Templeton fonunun başkanı. Global köyün para sihirbazlarından. Bir haftadır devam eden ve birçok yatırımcının "vücut kimyasını bozan" iniş çıkışlar için "dalgalanmayı severiz" açıklamasını yapmış.

Biz Türkiye'nin toplam nüfusunu 72 milyon biliyorduk, meğer 102 milyon kişiye ulaşmışız da haberimiz yokmuş! Ben değil TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu söylüyor.

Belki de "neler oldu?" diye sormalıyız. İki gündür piyasalar öyle bir dalgalandı ki, herkesin başı döndü. Üst üste gelen birçok sebep sayabiliriz. Greenspan'in Amerika'nın durgunluğa girebileceğine dair yorumu, son tüketim verilerinin bunu teyid eder mahiyette olması, Japonya'daki faiz artışının "carry trade" yapan hedge fonları ürkütmesi, Çin hükümetinin spekülatörlerle mücadele edeceğini açıklaması, İran gerginliğinin artması ve bunun petrol fiyatlarına yansıması...

Yasa çıktı çıkalı o kadar çok yorum yapıldı ki, kafaların karışmaması mümkün değil. Ama bunu normal karşılamak lazım. Klasik usullerle alışverişin yapıldığı emlak sektöründe, yapılandırılmış, üstelik biraz da karmaşık bir finansman sistemi devreye giriyor. Anlayıncaya ve benimseyinceye kadar bu kafa karışıklığı devam edecek.

Dürüst olalım. Kimse eleştiriden, yaptığı işin kritik edilmesinden haz etmez. İnsanın tabiatında takdir edilme ihtiyacı vardır. Marifet iltifata tabidir sözü herkesin malumudur. "Eleştirilere açığım" diyenler dahi, o "güvenli duruş"un altında "eleştiri olmasa keşke..." hissini saklarlar.

Ekonomik faaliyetlerde risk algısı da risk analizi de temel kriterlerdendir. Tüccar da, yatırımcı da, borsacı da, bankacı da iktisadi kararlarını alırken, elde etmeyi hedeflediği getiri kadar maruz kalabileceği riskleri de hesaba katar; genellikle de ölçebildiği oranda riski alır.

Üç yıldır türküsü çalınan meşhur mortgage yasası nihayet Meclis gündemine girince, "ucuz ve taksitle ev sahibi olma" mevzuları da -kaçınılmaz olarak- vatandaşın gündemine düştü.

Sabır ve tevekkül... İnancın tabii unsurları... İnsanoğlunu güçlü kılan, yüklere, dertlere ve adaletsizliklere karşı tahammüllü yapan iki sağlam dayanak...

"Borçtan değil, döndürememekten korkmak lazım" demişti duayen bir bankacı. Mesleğimin başındaydım ve "borcu döndürmek" neden bu kadar önemli anlamamıştım. Sonrasında "kaldıraç etkisini", "reel faiz"in önemini öğrendikçe borcu döndürmenin önemini idrak ettim. Türkiye'nin "yokedici bir borç sarmalının içine çekildiği", 90'lı yılların ikinci yarısında, iyi yönetilmeyen ve verimli kullanılmayan kamu borcunun bir ülkeyi nasıl tükenişe götürdüğünü müşahade ettim.

Bu ülkenin siyaseti mugalata üzerine döndü yıllarca. İyi laf cambazına "iyi siyasetçi" dendi. (bazı laf cambazlarına da "iyi yönetici" dendiği gibi... Siyasetçinin hitap ettiği seçmen için de sapla samanı ayırdetmek bir hayli güçtü.

Veya yurtseverlik... Bir memlekette doğan, hayat süren, orada doyan, orada gülen, ağlayan, hayaller kuran, geleceğini planlayan herkes için o memleket vatandır, yurttur. Diğer yandan, insandaki aidiyet, mensubiyet duygusu da tabii ve anlaşılır bir ihtiyaçtır.

Petrol fiyatlarındaki oynaklık ve öngörülemezlik tüm ekonomi aktörlerini zorlamakta. Birkaç sene önce 10-15 dolarda dolaşan bu stratejik emtianın fiyatı 78 dolara kadar çıkınca, petrol ithal eden ülkeler için felaket senaryoları yazılmaya başlanmıştı.

Başlıkla ilgili şu izahatı hemen yapayım: Bu bir arabesk şarkının sözleridir. Kendime bu soruyu sormuyorum.

Türkiye ekonomisinin hassas karınlarından biri de kamu borcu oldu yıllar yılı. Hem GSMH'ye oranı hem de devletin ödemek zorunda kaldığı "yokedici" faiz yüzünden, borç rakamları ülke riskinin temel belirleyici parametresi idi. Kırılganlık denildiğinde önce borç sarmalı geliyordu akla.