Resul İzmirli

Bendeniz Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunmadım. Ama orada bulunanlardan herkes gibi birçok anekdot dinledim. Bir tanesi de şuydu: ABD'de devlet şöyle düşünürmüş. Dermiş ki: "Benim vatandaşlarım her mal ve hizmetin en kalitelisini en ucuza temin etme hakkına sahiptir."

Rahmetli babamla marangoz dükkanımızın "bir yirmiye iki on" yani yaklaşık iki metrekare yazıhanesinde özellikle işlerin az olduğu kış günlerinde seyrek de olsa sohbet ederdik. Bir zamanlar bir banker modası almış yürümüştü ya; bunu sormuştu rahmetli. Ben de üniversitede arz talep, yatırım, tasarruf, sermaye birikimi gibi kavramları duymuşum ya...

Bir gün "ülken için bir şey dile" deseler, ne dilerdiniz? Bendeniz son günlerde ülkem için "özgüven diliyorum." Belki de dünyanın gerçekten en muhteşem coğrafyası üzerinde bulunuyoruz. Hatta uzaydan çekilen fotoğraflarda üzerinde bulunduğumuz iki yarım ada ve bunların arasındaki Boğazlar estetik açıdan en güzel kara parçası gibi görünüyor.

Gazetemizin 32. kuruluş yıldönümünü idrak ettik. Böyle günlerde insanın hatıraları canlanır ya. Bendeniz de 29 yıl öncesine döndüm. Ve Türkiye Gazetesi ile ilk tanışmamı hatırladım... Üniversitede ilk asistanlık yıllarım. Aileyi ziyaret için Alaşehir'e gitmiştim. Evde posta ile gelmiş bir gazete gözüme ilişti. Rahmetli babam pek gazete meraklısı biri değildi. Arada bir Tercüman alırdı. Postayla gelen gazetenin adı "TÜRKİYE" idi.

Herkes çocukluğunu hatırlasın. Kurban bayramında elimizle beslediğimiz kuzularımızı, dinimizin gereği kurban ederken neler hisseder, nasıl davranırdık? Kurbanlık hayvanı hiç üzmeden, sarsmadan, kaba davranmadan, su ve yem vererek, okşayarak kesim yerine götürür, yavaşça yatırır, gözlerini tertemiz bir tülbentle bağlar, sonra işinin ehli bir kişi tarafından, keskin bir bıçakla, bir darbede, her iki damar ile nefes ve yemek borusunu kesecek şekilde boğazlar, sonra hayvan tam can verinceye kadar dualarla beklerdik.

Bu satırları, oksijen yönünden dünyanın en zengin yöresi diye bilinen Edremit-Akçay'da karalamaya çalışıyorum. Atalar "Tebdil-i mekânda ferahlık vardır" demişler ya, gerçekten bir ferahlık hissediyor insan. Eh buna da ülke olarak, millet olarak ve insan olarak bayağı ihtiyacımız var.

Bugün ne yazayım? Öyle ya, köşende istediğin gibi hava basabilir, istediğine dalaşabilir ve istediğin konuyu okuyucularınla paylaşabilirsin. Ama ülkeye, millete katkı sağlayacak bir şeyleri gündeme getirmek, bunu yaparken de insanları incitmemek, kaş yaparken, göz çıkarmamak gibi hassasiyetleriniz varsa işiniz zor oluyor. Beynimiz biraz fazlaca fosfor harcıyor. Bugün de böyle oldu. İşte yazı...

Yer İstanbul. Şirket ismi saklı. (Çok merak edenlere şirket sahibinin izni ile verebilirim.) Bir aile şirketi. Kuruluş 40' lı yılların sonu. Şu an ikinci jenerasyon iş başında. Üçüncüsü işin içinde hazırlanıyor, yetişiyor.

İnsan olan herkesin yüreğini yakan, acımasız bir katliamın yapıldığı günlerde İsrail'le bir de tank ihalesi imzaladık. Ve bütün basında bu ihalenin miktarı, nasıl ödeneceği, Ordumuzun gücüne ne katacağı, gerekli olup olmadığı tartışıldı. Bazı Politikacılar "ucuz politika" yapıp. "Bu ihalenin biraz geciktirilebileceğini", bazıları "Ben olsaydım imzalamazdım" havasını bastılar. Bazı kuruluşlar tank bile yaparız diye bildiriler yayınladılar.

Türkiye hem demokrasinin temeli olan seçimi yüzakıyla yaptı, hem de sonuçları almada bilgi çağına yakışır bir uyanışı başardı. Bütün basın kuruluşları seçim sonuçlarını seyirci ve okuyucularına en doğru şekilde yansıtmaya çalıştılar.

Bendeniz 1974 yılından itibaren "yurt dışı" ile tanıştım. Gerek yol üstü gözlemlediğim, gerekse ilk bürokrasi maceram olan fuar müdürlüğümden itibaren çok yoğun iş ziyaretleri dolayısıyla daha yakından incelediğim ülkelerde yaptığım bir tespit var.

"İstanbul Forum 2023'e Doğru" isimli bir toplantının yurt dışında başarılı olmuş "Türk"lerle ilgili bölümünü bizzat izlemek istedim. Toplantıya giderken iç dünyamda kendime "neden beceremiyoruz?" sorusunu sordum durdum. Sonra da yine kısa aklıma "özgüven eksikliğimiz" olduğu takıldı kaldı. Bu düşüncelerle toplantı mekanına vardım.

Bilgi, doğru arayışıdır, yani objektif açıdan doğru olan ve açıklama getirilebilen teorilerin arayışıdır. Bilgi kesinliğin arayışı değildir. Hatasız kul olmaz. İnsanoğlunun sahip olduğu (insanî) bilgi yanlış olabilir. Hatasız kul olmaz demek, bizlerin hatalarla hep mücadele etmemiz gerektiği, ne kadar özen gösterirsek gösterelim, yine de hata yapmış olabileceğimiz kaygısını sürekli taşıyacağımız anlamına gelir. (Albach,1982)

Çocukluk yıllarımda yılda bir defa İzmir'e anne tarafını ziyarete gidebilirdik. O zamanlar sadece sabah saat dört kırkta kalkan bir otoray ve saat beşi beş geçe kalkan bir kara tren ve de bizim için çok pahalı olan birkaç, burunlu Ford ve Austin otobüsler var idi.

Bugünlerde Türkiye'nin yetiştirdiği nadir dehalardan olan elleri öpülesi Ömer Öztürkmen'i okuyor musunuz? Eğer bu nimete; onunla haftada bir de olsa gazetedeki köşe yazısında beraber olma şerefine nail oluyorsanız şanslısınız.

Bugün anlatmaya çalışacağım maymunların macerasını çoğunuz duymuş olmalısınız. Ama şu günlerde "Ülkem için seve seve" diyerek ve her şeye rağmen üretmeye gayret eden bazı vatandaşlarımız da benim sayemde duyarlar; bir miktar tebessüm ve de bir miktar da tefekkür ederler niyeti ile başlıyorum.

1969-70 yıllarında Patnos'ta -son 24 aylık yedek subaylardan olarak- askerlik görevimi tamamladıktan sonra orduyla pek fazla temasım olmadı. Eh, otuz yıl geride bırakmışız... Geçtiğimiz iki günde yeniden kışla havasını teneffüs ettim.

Siz hiç kuyudan, tahtadan imâl edilmiş su kovası ile su çektiniz mi? Ya da tahta fıçıda sirke yapılırken gördünüz mü? Hiç değilse bir şekilde bir tahta fıçının resmini görmüşsünüzdür. İşte o tahta kovanın veya fıçının bir tahtası kırık olsa, o fıçı nereye kadar dolar? Kırık olan tahtanın seviyesine kadar değil mi? Bunun ne kadar basit bir şey olduğunu söylemeye gerek var mı? Yok tabii. İşte bu bilgidir.

Amerika'da müşteri memnuniyeti denilince akla gelen firmalardan biri Nord Storm mağazalar zinciridir. Bu şirketin çalışanlar el kitabı -adı kitap olmasına rağmen- bir tek sayfadan ibarettir. O tek sayfa da genel müdürden temizlik işçisine kadar şu tavsiye edilir. "Amacımız mükemmel müşteri hizmetlerine ulaşmaktır. Bunun için bütün çalışanlarımız karşılaştıkları durumlarda kendi muhakeme yeteneklerini kullanıp, en iyi çözümü üretmek durumundadırlar." Hatta bu şirket için aşağıda anlatacağımız örnek olay, bir sembol olmuştur.

Rahmetli babam, kendi halinde keresteci-marangoz karışımı bir esnaf idi. Ömrü çalışmakla ve kriz yönetmekle geçmişti. Yıllarımı geçirdiğim o sevimli dükkânın kokusu hâlâ burnumda tüter. Çok gayretli ve çalışkan olduğu kadar, hassas ve tedirgin bir iç yapısına sahip olan rahmetli, son günlerinde kısmî felç olmuştu.