Ayşe G. Tunceroğlu

Memlekette lise son sınıf dershânelerinin, bu ilkbahar günlerinde yarı yarıya boşaldığını duyunca aklıma buradaki lise son sınıflar geldi. Buradaki lise son sınıfların dershâneleri de bu mevsimde yarı yarıya boşalıyor. Hele güneşli, sıcak havalarda!

Sigara içen şempanzeyi gördüm. Nasıl da dertli ve derin çekiyordu dumanı ciğerine? Sonra salıveriyordu yarısını dışarı. Kâh ağzından salıveriyordu, kâh burnundan...

Katolik dünyasındaki büyük değişiklik sebebiyle son haftalarda Amerikan televizyonları dinî bir çehreye büründü. Önce İkinci John Paul'ün son demleri, ardından ölümü ve cenaze merasimi, duası, yası...

Yirmi küsur yıldır Amerika'da tertiplediğimiz hemen her açık hava toplantısında ve yürüyüşlerde elinde Türk bayrağı ile, her salon toplantımızda boynunda ay yıldızlı kolyesi ile hazır olan bir Ermeni dostumuz vardır: Edward Tashji. Kartvizitinde "Bana Türk dostu derler" yazar. Türk Amerikan Dernekleri Federasyonu'nun demirbaşlarındandır.

Kış kıyamette domates, patlıcan, biber yiyeceğiz diye deli divâne olan bir nesil var ortalıkta. Hiç anlayamıyorum ve bu hal bir gelişmişlik göstergesi midir, bilemiyorum.

İnsanoğlu tarih boyunca sembollere önem vermiştir. İlkel kabilelerden en gelişmiş topluluklara kadar toplum hayatı birtakım sembollerin etrafında şekillenir. Çünkü o semboller değer verilen şeylerin, uğruna ölümün bile göze alındığı fikirlerin, uğruna yaşanılan ideallerin müşahhas hali sayılır.

Son zamanlarda çocuk terbiyesi konusunda radikal bir değişim yaşıyoruz. Kız evlâdın "namusu temizleneceğinde" oğlan kardeşinin eline silah veriliyor ki cinayetten sonra, yaşı küçük olduğundan az ceza yesin.

Anayasa Mahkemesi yabancılara gayrimenkul satışını düzenleyen kanunu iptal etti. Kararı memnunlukla karşılayanlar var, doğru bulmayanlar var.

Psikologlara göre utanma duygusu suçluluk duygusundan daha kuvvetli. Yıkıcı utanma duygusu da, faydalı utanma duygusu da. Yıkıcı olanın varlığı kendine güveni ve mutluluğu yok eder, başarısızlık sebebi olur; faydalı olanın yokluğu ise saygısızlık, hoyratlık, kabalık, basitlik, teşhircilik kültürünü getirir. Faydalı utanma duygusuna ihtiyacımız var. Bu çeşit utanma duygusu ahlâkın temelidir.

Son zamanlarda "ağzı hayretten bir karış açık kalmak" deyimini sık sık hatırlıyorum. Demek ki atalarımız insanı iyi gözlemişler. İnsanın ağzı gerçekten hayretten bir karış açık kalabiliyor.

Zamanımızın meselelerinin içinden çıkamayınca tarihe dalmak âdetimizdir. Çetin Altan üstad geçen haftaki yazılarından birinde "Fatih'in Hıristiyanlığı" üzerine bir delil sunmuş. Şöyle: "Örneğin, Fatih Sultan Mehmet'in Hıristiyan olduğunu açıklayan ünlü gazelindeki son beyiti bir kez daha hatırlatalım:

Birkaç haftadır e-posta kutularımıza bedelli askerlik isteyen gençlerin mesajları doluyor. Çığlıkları desek daha doğru olacak. Gençler 15 aylık bir süre için işlerini bırakmanın kendilerine getireceği yükü anlatmakta, sıkıntılarına tercüman olmamızı istemekteler.

Zamandan şikâyet ederiz sık sık: Zaman kötü. Dünya bozuldu. İnsanlar çığırından çıktı. Emin olun, yüz sene önce de, iki yüz sene önce de, beş yüz sene önce de, bin sene önce de dünya aynı idi.

Kış ortasında İstanbul'da gezerken çantamda güneş gözlüğü gören yakınlarım "Kışın güneş gözlüğü mü taşıyorsun yanında?" diye şaşırdılar. "İyi de..." dedim, "kar yağıp da güneş açtığında, bembeyaz yerler üzerine güneşin ışıkları vurduğunda ortalık o kadar parlak olduğunda gözünüz kamaşmıyor mu sizin? Rahat araba kullanabiliyor musunuz?" Güldüler. "Burada öyle bembeyaz kar olmaz bir kere. Göz möz kamaşmaz."

İşbaşına gelen her ABD cumhurbaşkanı söze "eğitim" diyerek başlar burada da. Araştırmalara göre ABD'nin ilk ve orta dereceli okullarında okuyan az sayıdaki "en iyi öğrenciler" sanayileşmiş ülkelerdeki yaşıtlarıyla başa baş gitmekte.

O çok sevilen Azerî türküsünde ne der? Fikrimden geceler yatabilmirem/Bu fikri başımdan atabilmirem/ Neyleyim ki sene çatabilmirem. Çatmak burada karşılaşmak, rastlaşmak demektir. Âşık sevdiğiyle, meselâ yolda, belde karşılaşamadığından, onunla yüz yüze gelemediğinden yakınmaktadır.

YTL'ye dün bir, bugün iki dediniz, üçüncü gün de ben geldim. Taksi şoförü "Abla aman dikkat et, 20'liklerin sahtesini yapmışlar" diyerek müşterisini uyarı hizmetini yerine getirdiği sırada cebimde henüz hiç YTL yoktu.

Yeni yılınız kutlu olsun; inşallah cümle âleme sağlıklı, mutlu, başarılı bir yıl olur.

Her sene duvardaki takvimi değiştirme vakti geldiğinde, yazacak pekçok şey kafama üşüşür ve kördüğüm olur, ne yazacağımı şaşırırım.

Şeffaf devlet fikri zaman zaman gündeme gelir. Şeffaf devlet olabilmeyi ne kadar başardık bilmem. Ayrıca devlet yapısının şeffaf olması gerekli midir, o da tartışılabilir.