Metiner Sezer

Dünya'nın ünlü markaları, sattıkları ürünleri Türk sanayicisine yaptırıp büyük kârlar elde ediyorlar. Türkiye, öyle ya da böyle Dünya'nın dört bir köşesine sesini duyurup kalitesini kabûl ettirdi. Bu başarıda; ucuz işçilik avantajının yanı sıra, düşük girdi maliyetlerinin de inkar edilemez rolü oldu ama o dönem şimdi bitti, bitmek üzere!

Türkiye; bugünlerde iki şeyi konuşuyor; biri yoksulluk, diğeri yolsuzluk... Birbirinden çok farklı yapıdaki bu iki mevhum; aynı zamanda diğerini beslemek gibi ortak bir özelliği de bünyesinde barındırıyor. Rüşvetçi, eşine dostuna kaynak transferi yapan kötü niyetli suiistimalciler; daha minareyi çalmadan kılıfını hazırlıyorlar. Kanunları ve hukuki boşlukları çok iyi biliyorlar bir kere. Yoksullara yardım etmek isteyenlerin ise hukuk bilgileri zayıftır genellikle. Her şeyin iyi niyetle çözüleceğine inanır onlar. Fakat unutmamak lazımdır ki, cehenneme giden yolların büyük bir kısmı iyi niyet taşlarıyla döşelidir.

Geçen hafta meydana gelen elim bir kazada 27 kişi öldü. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, insan hayatının değeri hakkında çok veciz ifadeler kullanıp, bir faydası olacakmış gibi sürücüleri kurallara uymaya çağırdı! Sonrası malum; binlerce örneği gibi sokakların nisyan ile malul hafızasına terk edilip unutuldu gitti! Amerika, İngiltere, Fransa gibi ülkelerde böyle bir kaza olmuyor. Cumhurbaşkanlarının beyanat vermesiyle mi olmuyor acaba bu kazalar? Kesinlikle hayır! Böyle bir örnek yok dünyada. Peki, eğitim bu işi çözer mi? Çözmez. Çözmez çünkü kimse; sonrasında hiçbir ceza görmeyeceği bir kaza için kendini sıkıntıya sokup eğitim almaz!

Hükûmet, orman vasfını kaybetmiş Hazîne arazilerini halka satmaya hazırlanıyor. Kararlı da. Türkiye'de birçok orman arazisi öyle veya böyle bu özelliğini kaybetti, orman olmaktan çıktı. Hem de öyle çıktı ki, üzerlerine şehirler bile kuruldu. Mevcut kanunla ne o yerlerdeki evlerin yıkılması mümkün, ne de o bölgelerin yeniden ağaçlandırılması. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 25 milyar Dolar gibi bir para telâffuz ediyor ve bu paranın Hazîne'ye girmesi halinde; faizlerin düşeceğini, dolayısıyla ekonominin de soluk alacağını söylüyor.

ABD; bir işte menfaati varsa; Dünya yansa umrunda olmaz!.. Demokrasi, insan hakları gibi mevhumlar ona; vız gelir, tırıs gider. Onu böylesine umursamaz yapan; askeri, siyasi ve ekonomik gücüdür. ABD'yi süper devlet yapan da bu üç güçtür zaten!

Türkiye, paraya para kazandırmak isteyenlerin arayıp da bulamadığı bir ülke oldu! Yatırım yapmak, insanlara iş vermek, ülkeye döviz kazandırmak için çırpınmak; akıllı adam işi olmaktan çıktı. Şimdinin akıllı adamı (!), hiçbir yatırım yapmadan para kazanıyor; hem de yattığı yerden. 24 Mart 2003 günü cebindeki doları TL'ye çevirip bonoya yatırım yapan bir kişi; Haziran'ın ilk günü yüzde 8 kazandı; o da TL bazında. Hele bir de elindeki TL'yi 1 Haziran'da dolara çevirmişse; bu kazancı anında yüzde 26 oldu. Yeme de yanında yat!.. Dünyanın hiçbir yerinde 64 günde yüzde 26 kazanç yok ama Türkiye'de var işte!

Başbakan Erdoğan, geçen hafta İstanbul sanayicileriyle birlikteydi. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclis üyeleri sırayla kalkıp temsil ettikleri sektörlerin dertlerini sıraladılar. Hepsi dersine iyi çalışmıştı. Başbakan da sabırla dinledi onları. Söylenenleri alt alta sıralayınca; üç aşağı beş yukarı şöyle bir tablo çıkıyor ortaya: Türkiye'de enerji çok pahalı... Vergi kanunları karmaşık olduğu gibi oranları da çok yüksek. Hakeza SSK primleri de öyle... KDV'de kantarın topuzu kaçtı... Faizler yüksekten de öte değdiği yeri yakıyor... Bir başka dert ise KKDF... Bürokrasi çilesi bitmek bilmiyor... Teşvikin T'si bile yok bu ülkede... Üstüne üstlük ülkenin bir sanayi envanteri bile çıkarılmadı... Kayıtdışı ekonomiden kaynaklanan haksız rekabet var bir de tabiî!..

Türk insanı makine yapmaya çok yatkınmış. Atalarının savaşçı genlerinden geliyormuş bu özellik. Geçenlerde Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği (OAİB) Başkanı Sedat Silahtaroğlu ile birlikteydim; o söyledi bütün bunları. Sektörün geçen sene 2.5 milyar dolarlık sanayi makinesi ihraç ettiğini, rakamın bu sene 3 milyar doları bulacağını da ondan öğrendim. Türkiye'de 20 bin makine imalatçısı bulunuyor ve bünyesinde bir milyon kişi istihdam ediyor bu sektör... Ayrıca, Türkiye'de alınan patentin yüzde 80'i de bu sektöre aitmiş.

Koç Üniversitesi'nde geçen hafta Özel Emeklilik Fonları Konferansı yapıldı. Konferansa konuşmacı olarak katılan Michal Rutkowski ve Daniele Fano öyle şeyler anlattılar ki, utandım doğrusu. Vah memleketim vah! Ülke ölmüş de ağlayanı yok.

ABD Doları, 11 ay sonra bir milyon 500 bin liranın altına indi ve yatırımcısına bir sene içinde yüzde 9 kaybettirdi. Euro ise 2002 Şubat'ından bu yana dolar karşısında yüzde 35 değer kazandı. ABD politikalarını ve mevsimlik bahar havasını dikkate alan yatırımcı, düşüşe geçen dolardan çıkıp yüksek reel gelir sunan Hazine bonosuna koşunca bu düşüş daha da hızlandı. Euro da değer kaybediyor ama parite hâlâ yüzde 15'lerde dolaşıyor.

Vurdukları geyiği nasıl taşıyacaklarını bilemeyen iki acemi avcı, uzun tartışmalar sonunda hayvanı kuyruğundan tutup sürümeye karar vermişler. Köyün girişindeki köprüye geldiklerinde Cemal çıkmış karşılarına. İki arkadaşın ter içinde kaldığını görünce işin püf noktasını söylemiş onlara: Boynuzundan tutup çekin.

ABD'nin bugün elindeki en önemli güç, mali piyasalarından da öte bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) sektöründeki büyümede yatıyor. Son 10 senedir her sene ortalama yüzde 9 büyüyor bu sektör. Türkiye ise internet yatırımı, bilgisayar kullanımı ve gücü bakımından ancak Şili'den daha iyi. Ha bir de Arjantin'den. Hepsi o!.. Teknolojik rekabette 49 ülke sıralamasında 33'üncü.

Tüketici, harcama yaparken bütçesine göre hareket etmek zorunda. Ayağını yorganına göre uzatmak meselesi yani. Önce zaruri olanlara para ödüyor insanoğlu; sonra ihtiyaçlara, daha sonra da konfora... Bunu yapan kişilerin uzman olması gerekmiyor. Hayat şartları, kişi ve toplumun refleksini bu yönde geliştiriyor zaten.

Rahmetli Ayhan Şahenk bir toplantıda, banka yöneticilerini gösterip, "Bana gelip 'Bu sene çok iyi kâr ettik' diyorlar ama şimdiye kadar cebime giren para olmadı. Kârdan vazgeçtim; sermaye arttırımı için gene para istiyorlar" demiş ve bu işi hiç anlayamadığını ifade etmişti. Timur Han'ın filine benziyor banka; ne bulursa silip süpürüyor.

Bu makaleyi, sizi pohpohlamak veya icraatınızı tenkit etmek maksadıyla kaleme almıyorum. Doğruluğu bizzat tarafımdan denenmiş bir gerçeği bildireceğim size: Daha reel bir ifadeyle damdan düşen birisi olarak yazıyorum. İzin verirseniz, önce damdan nasıl düştüğümü anlatayım: 2000'li yılların sonuydu. Oğlumla birlikte bir iş kurmaya karar verdik... Sermaye benden, emek ondan... Kiraladığımız bir dükkânın alnına, Ivır-Zıvır Shop tabelasını asıp işe başladık. Dükkanda yok yoktu... Bijuteri, parfümeri, oyuncak, hedeyelik eşya, sun'î çiçek, çamaşır, çorap...

Mafya babası, muhatabını nasıl 'mermi manyağı' yapıyorsa, devlet de öyle 'vergi manyağı' yapıyor mükellefi. Türkiye'de kantarın topuzu iyice kaçtı. Böyle yazdığım için vergi düşmanı olduğumu sanmayın sakın: Asla değilim ama böyle de olmaz ki ! ......... Hazine Müsteşarlığı için çok isim söyleniyorsa da Ömer Faruk Batırel'in ipi göğüslediği söyleniyor. Marmara Üniversitesi eski Rektörü Prof. Dr. Batırel'in bu işi başarıyla yapacağı hususunda mutabakat sağlanmış gibi görünüyor.

Kafam karma karışık!.. Ne diyeceğimi, ne yazacağımı bilemiyorum. Şu son günlerde yaşadıklarım tüm sigortalarımı attırdı. Mantığımda bir yere oturtamıyorum hiçbir şeyi. Yazı yazan birisi için normal değil bu, biliyorum fakat ne yapayım!.. Irak'taki hengame daha uzun süre devam edeceğe benziyorsa da sıcak savaş bitti. Benim kafamdaki karmaşa da işte bu bitişten sonra başladı!..

Türkiye 232 milyar dolar toplam borç ve 200 milyar dolar civarında da bir GSMH ile denizin orta yerinde çakılıp kaldı. Direğe tırmanan tayfalar deryaya bakmıyorlar artık. Hepsi gözünü dört açmış, elini siper edip karaya bakıyorlar. Karaya oturmaktan korkuluyor. 100 milyar doları bulan iç borcun 51 milyar doları kamuya ait; kalanı ise özel sektörün.

Koç Holding, Türkiye'nin en eski kuruluşlarından biri olduğu gibi profesyonel yönetimdeki öncülüğüyle de dikkatleri üzerine çeken bir işletme kültürüne sahiptir. Bu profesyonelliğin temelinde ise karşılıklı saygı ve sevginin yattığı hemen görülür. Koç Holding bir aile gibidir ve insan kaynakları oldukça zengindir. Zirveye çıkışlar hep tabandan olmuştur.

Piyasa teriminin manası, arz ve talebin karşılaştığı pazar olarak tarif ediliyor sözlükte. Biraz daha açacak olursak; ücretler ile tüketicilerin veya alıcılarla satıcıların bir araya geldikleri ve mal ve hizmetlerin değişimini gerçekleştirdikleri yere deniliyor piyasa.