Mustafa Selçuk

Son günlerde herkesin ortak gündemi dövizde yaşanan düşüş ve ihracat-ithalat dengesindeki değişimler. Döviz düştükçe endişeler artıyor, döviz krizi korkusu insanları sarıyor. Birçok insan "döviz düştüğü gibi hızla değer kazanır " düşüncesine kapılıyor.

İnsan duygusal bir varlıktır. Hareket ve kararlarını verirken aklının yanında hislerini de kullanır. Bu yüzden sübjektif davranabilir. Devletler ise seçilmişler ve atanmışların ortak aklı ile hareket eder ve sübjektif duygular ile değil, objektif düşüncelerle yönetilmesi umulur. Konumuz Türkiye olunca, bu genel doğru tam olarak işlemiyor maalesef.

Bu dolar nereye kadar düşer? İşte size en popüler soru. Herkesin bir varsayımı var ama, bana sorarsanız, bu işin allameleri dahil hiç kimsenin kesin bir tahmini yok. Neden mi. Her şeyden evvel doların fiyatını belirleyen tek etken Türkiye'nin ekonomi dinamikleri değil, aynı zamanda dünya piyasaları.

İstanbul, üç gün boyunca farklı ve ufuk açıcı bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Forum İstanbul-Hedef 2023 adlı toplantıda alanlarında isim yapmış stratejistler, iş adamları, politikacılar geleceğe ilişkin vizyonlarını anlattılar. Türkiye ve dünya ölçeğinde konuşulan panellerde geleceğin nasıl...

Günlerdir her yerde konuşulan faiz indirimini Merkez Bankası nihayet açıkladı. Gecelik faizler ve borçlanma faizleri üç puan indi. Bir kaşık suda kopartılan fırtına sonucu, bilen bilmeyen herkes Merkez Bankası faizleri indirince herşey iyi olacak, borsa çıkacak, faizler inecek, döviz yükselecek diye bekliyordu. Ama bono faizlerindeki bir iki puanlık gerilemenin dışında ne borsa, ne de döviz yükseldi.

Borç sarmalında debelenen bir ekonomiye sahip olduğumuz için, normal ülkelerde sadece uzmanları ilgilendiren iç borç faizleri de neredeyse her türk vatandaşını ilgilendiriyor. Nasıl ilgilendirmesin ki, % 30'larda dolaşan bir reel faiz yüzünden ekonomi donuklaşıyor, kimse yatırım ve harcama yapma isteği duymuyor.

Söyler misiniz, Türkiye'de gerilimsiz, endişesiz bir hafta geçirmeyeli ne kadar oldu. Savaş bitti, Amerika ile ilişkiler biraz toparlanıyor, IMF ile pürüz giderildi diye düşünürken, yine bir kriz üretildi: resepsiyon krizi. Nereden çıktığı, neden çıkartıldığı bilinmeyen ( esasında bilinip de

Gelir dağılımındaki dengesizlik başlıca tartışma konularından birisidir Türkiye'de. Her ülkede ultra zenginler ile kıt kanaat geçinenlerin oluşturduğu tezat tabloları vardır. Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde ise, bu durum bir sosyal sıkıntı halinde tezahür eder.

Görünen o ki, hükümetin birinci sıradaki önceliği iç borcun çevrilmesi. Faiz oranına bakılmaksızın, itfa edilen borç kadar yeni borç alınarak döngünün aksamadan sürdürülmesi de diyebiliriz bu duruma. Esasen bu borç yapısı Türkiye'nin en temel problemi. Çözüm bulunamazsa da Türkiye'nin felaketi bile olabilecek hayati bir problem.

ABD'nin Irak'a saldırısının kısa süreceğini düşünen ve tüm iktisadi beklentilerini savaş sonrası canlanmaya odaklayan global ekonominin oyuncuları bir kaç gündür bir hayli tedirgin. Akıllı bombalarla, Kürtler'le, Şiiler'le Irak'ı birkaç günde derdest edip, petrolü uluslararası pazara akıtacağını düşünen Amerika, ummadığı bir direnişle karşılaştı ve stratejisini uzun süren bir çatışmaya revize etti. Haftalar telaffuz edilmeye, savaş bütçeleri artırılmaya başlandı.

Kuzey cephesi, tezkere vs. derken ABD'nin meş'um savaşı başladı. İlk bomba Irak'a Çarşamba sabahı, Türkiye'ye ise bundan iki gün önce Pazartesi günü düştü. Çıkacak savaşın neresinde bulunacağına karar veremeyen, "Türkiye destek vermezse savaş başlamaz" düşüncesiyle hareket eden Türkiye, ABD'nin savaş kararını vermesi ile neye uğradığını şaşırdı.

Borsa ve tahvil piyasalarının herşeyi tezkereye endeksleyen beklentileri yetmezmiş gibi bir de Mood'y's isimli kredi derecelendirme kuruluşu çıktı ve tezkere geçmez de yardım paketi gelmezse Türkiye'nin kredi notunu düşürebileceğini belirtti. Analistler, yatırım danışmanları da tüm yorumlarını tezkere ve yardım eksenine oturtuyorlar.

Türkiye üstüne kafa yoran herkesin gündeminde iki konu yer alıyor. Muhtemel Irak savaşı ve Kıbrıs. Tabii ki her ikisinin doğrudan etkilediği veya etkileyeceği müstesna ekonomimiz. Her iki konuyu da uçlarda tartışmaktan kendimizi alamıyoruz.

Savaş, tezkere, ekonomik yardım konularını duymaktan herkese gına geldiğini tahmin ediyorum. Bu hafta, malum gündemi dışımızda tutup, kendi gündemimizi belirleyelim. Zaten, yukarıda zikredilen konularda onlarca yazı, makale okuyabilirsiniz. Herkes gündemdeki mevzuların bir ucundan tutmuş çekiştiriyor.

Mukayyet olun zira müthiş bir "bilgilendirme ve karşı bilgilendirme" faaliyetinin tam ortasındaki bir ülkede yaşıyorsunuz. Eğer gazete okuyor, TV haberlerini seyrediyorsanız, işiniz, ticaretiniz gereği olanı biteni takip ediyorsanız, idrak ve muhakeme kanallarınızın da zorlandığını hissediyorsunuzdur.

Türkiye Cumhuriyeti'nin, her saniyede üzerine binen borç faizinin ne kadar olduğunu biliyor musunuz :1078 dolar. Sizler bu yazıyı olurken, devletimizin faiz borcu 300 bin dolar artmış olacak. Türkiye'nin en yalın, en temel, ve en acı gerçeği bu. Bir ülke ki, borcunun toplamı milli gelirini aşıyor, bir yılda ürettiği toplam değerinin beşte birini faize kaptırıyor. Sonra da hiçbir baskı altında...

Adım adım savaşa doğru gidiliyor. Türkiye, halkının % 90'ının karşı olduğu bir sıcak çatışmanın ortasına doğru itiliyor. "Barış istiyoruz": Hükümetin açıklamaları hep bu ifade ile bitiyor ama faaliyetler ve hazırlıklar bunun aksini teyit ediyor.

Son aylarda dünya altın piyasasındaki hareketlilik ve altın fiyatlarındaki hızlı tırmanış, neredeyse unutulan bu yatırım aracını herkesin görüş mesafesine yeniden soktu. Esasen ekonominin "gerçek" olan değerini temsil eden bu kıymetli metalin uluslararası piyasada ons fiyatının 400$ sınırına dayanması ile hepimiz, biraz yabancılaştığımız bu yatırım aracının fiyat hareketlerini takip ediyoruz.

Başlığın biraz hamasi olduğunun farkındayım. Amacım vatan millet edebiyatı yapmak veya "dört tarafı düşmanlarla çevrili yurdumuz" lafazanlıkları değil. Ancak, Türkiye'nin içinde bulunduğu son derece nazik ve riskli durum bana başlıktaki tanımı hatırlattı.

Savaşın kara bulutları tüm dünyanın üzerinde yoğunlaşmış görünüyor. Ortadoğuda mevcut statükonun değişeceği ve ABD'nin tüm ağırlığıyla bu bölgeye abanacağı neredeyse kesin gibi. Silah denetçileri, barış görüşmeleri bir tiyatronun sahneleri gibi görünüyor. Burnumuzun dibindeki Irak'da, belki savaş belki sınırlı bir silahlı müdahale ile ama her halükarda yönetim değişikliği ve yeni dengeler oluşacak.