Resul İzmirli

Bendeniz kendimi bildim bileli Orta Doğu'da bir kavgadır sürer gider. Altmışlı yıllarda Mısır İsrail kapışmasından sonra bıktırıcı ve bayıltıcı barış görüşmelerinden gına getirmişimdir. Tarihçi ya da siyaset bilimci değilim ama bu işin uzayıp gitmesinin kimlere fayda sağladığını herkes gibi ben de az çok kestirebiliyorum. Küçücük bir İsrail görünüşte dev gibi bir bölgeye kök söktürüyor. Hele son günlerde yaptıklarını savunma gayesiyle izah etmek mümkün görünmüyor. Ama kimseyi takmadan devam ediyor...

Dünya ve onun üzerindeki insanın bilinen ve belgelere dayanan tarihi bildiğim kadarıyla yirmi, yirmi beş bin yıla kadar uzanıyor, ondan ötesi bilinmiyor.

Haberleşme konusundaki rakamlar gerçekten dehşet verici boyutlara ulaştı. "Üç buçuk milyar adet cep telefonundan" bahsediliyor dünyada. Yani üç buçuk milyar insana teorik olarak anında ulaşmak mümkün. On beş yıldır sağda solda konuşurum. Hatırlıyorum on yıl öncesinde değişimin boyutlarını anlatabilmek için on yıl içinde 2.5 milyar cep telefonu devreye girecek dediğimde dinleyicilerimin çoğunun yüzünde "yine atmaya başladı" ifadesi belirirdi.

Bu anda dünyanın başına gelen, bütün müsrif yani israf edici kişilerin, ailelerin, milletlerin başına gelenden farklı bir şey değil...

İnsan­lık yep­ye­ni bir ça­ğa adım at­ma­nın san­cı­la­rı­nı ya­şı­yor. Ha­yır­lı ol­sun. Bir­çok dü­şü­nür, ya­zar, ge­rek si­ya­si ge­rek­se eko­no­mik yön­den bu ye­ni ça­ğı an­la­ma­ya, al­gı­la­ma­ya, ba­zı­la­rı ge­le­ce­ğin se­nar­yo­la­rı­nı yaz­ma­ya baş­la­dı.

Babam rah­met­li tu­tum­lu, ter­tip­li, gay­ret­li, sa­mi­mi bir adam­dı. Dük­ka­nın dip ta­ra­fın­da iki met­re­ye üç met­re, ya­ni yak­la­şık al­tı met­re­ka­re­lik bir ala­nı odun­luk ola­rak ayır­mış­tı. Bu odun­lu­ğa, yaz gün­le­rin­de bi­ri­ken çı­kın­tı ke­res­te­le­rin ka­lın par­ça­la­rı ga­yet ter­tip­li bir şe­kil­de sı­ra­la­nır. İş­le­rin iyi git­ti­ği yıl­lar­da bu odun­luk dört-beş met­re­ye ka­dar yük­se­lir­di. Bu ka­dar odun bi­zim evin ih­ti­ya­cı­nın iki üç mis­li idi. Ya­zın her gün ge­len kom­şu ve ak­ra­ba­la­ra odun çu­val­lan­mış ola­rak ve­ri­lir­di. Böy­le­ce epey evin ya­ka­cak ih­ti­ya­cı­na bir neb­ze ol­sa da kat­kı­da bu­lu­nu­lur­du.

"Şir­ket­le­rin ba­şa­rı­lı ve uzun ömür­lü ola­bil­me­le­ri için sağ­lam şir­ket kül­tü­rü­ne sa­hip ol­ma­la­rı ge­re­kir." Bu; yö­ne­tim­le il­gi­li her­ke­sin hem­fi­kir ol­du­ğu bir hu­sus­tur.

Orman­lar­la il­gi­li bir ya­zı oku­muş­tum bir yer­ler­de. Or­man­la­rın tek tek can­lı ağaç­lar­dan mey­da­na gel­di­ği­nin dı­şın­da, or­ma­nın; ağa­cı, otu, top­ra­ğı, su­yu, hay­va­nı, ha­va­sı ile bir bü­tün ol­du­ğu ve bu bü­tü­nün de can­lı gi­bi ha­re­ket et­ti­ği an­la­tı­lı­yor­du.

Genç­li­ği­mi­zin en önem­li eğ­len­ce ve te­mâ­şâ­sı gü­reş­ler, en zevk­le oku­du­ğu­muz tef­ri­ka­lar da peh­li­van tef­ri­ka­la­rıy­dı. Özel­lik­le Ha­lil De­li­ce kar­de­şi­mi­zin ve de İr­fan Öz­fa­tu­ra ye­ğe­ni­mi­zin ka­le­min­den çı­kan peh­li­van tef­ri­ka ve ki­tap­la­rı­na hâ­lâ do­yum ol­maz.

Çocuk­lu­ğu­mu­zun bay­ram­la­rı ger­çek­ten bir baş­kay­dı. Çün­kü o za­man­lar, bu­gü­nün ço­cuk­la­rı için her gün, her yer­de rast­la­nı­lan sa­lın­cak­lar, kay­dı­rak­lar, si­ne­ma fil­mi di­ye yut­tu­ru­lan on re­sim­li dür­bü­ne ben­zer slayt gös­te­ri­ci­le­ri, bay­ram­da­aan bay­ra­ma ele ge­çen harç­lık­lar, ba­zı­la­rı için ger­çek­ten bay­ram­dan bay­ra­ma ye­ni­len et­ler vs. şim­di (ba­zı yö­re­ler­de ve ev­ler­de, ai­le­ler­de ay­nen de­vam et­mek­le bir­lik­te) bir­çok ço­cuk için pek bir şey ifa­de et­mi­yor. Bel­ki de bay­ram ye­ri kav­ra­mı gün­lük­leş­ti. Ney­se iş­te bi­zim ço­cuk­lu­ğu­mu­zun bay­ram­la­rı ve bay­ram yer­le­ri baş­kay­dı yi­ne de. O gün­le­rin da­ha bir bü­yük şe­hir bay­ram eğ­len­ce­si "can­baz­lar" idi. Ya­ni "ca­nıy­la oy­na­yan­lar"... İpin üze­rin­de den­ge­yi sağ­la­mak için upu­zun bir sı­rı­ğı kul­la­nır­lar­dı. Gös­te­ri­nin so­nu­na doğ­ru sı­rı­ğı bı­ra­kıp yi­ne de den­ge­si­ni sağ­la­ya­bi­len­ler en bü­yük al­kı­şı ve bah­şi­şi hak eder­ler­di.

İstan­bul'u ilk de­fa, ko­yun­lar ve ku­zu­la­rın sa­ba­ha ka­dar me­leş­tik­le­ri bir va­pur­la Ban­dır­ma'dan İs­tan­bul'a sü­ren yol­cu­lu­ğun sa­ba­hın­da gör­müş­tüm. Ve âde­ta bü­yü­len­miş­tim!..

Bütün can­lı­lar gi­bi "in­san" da ken­di­ni teh­li­ke­ler­den ko­ru­ma iç­gü­dü­süy­le ha­re­ket edi­yor. Bir teh­li­ke anın­da bir hay­van­la bir in­sa­nın ref­leks­le­ri ara­sın­da bü­yük bir fark ol­ma­dı­ğı ma­lum. Bu du­rum­da in­sa­nı ne ka­dar yal­nız­lı­ğa mah­kum eder­se­niz, in­sa­nın iç­gü­dü­sel ko­run­ma ref­leks­le­ri o ka­dar şid­det­li ve ha­şin ola­bi­li­yor.

Baba­sıy­la ma­ça git­mek is­te­yen oğul, adam­ca­ğı­zın ba­şı­nın eti­ni ye­mek­te­dir. Oğ­lu­nu na­sıl edip ba­şın­dan sa­va­ca­ğı­nı ka­ra ka­ra dü­şü­nen adam­ca­ğı­zın, ga­ze­te­nin bir say­fa­sın­da­ki ko­ca­man dün­ya ha­ri­ta­sı gö­zü­ne çar­par. Oğ­lu­nu ça­ğı­rır ga­ze­te­yi gös­te­rir. Son­ra ko­ca say­fa­yı yüz­ler­ce par­ça­ya bö­ler ve bu muh­te­şem "puzz­le"ı ço­cu­ğun önü­ne ko­yar. "Ha­di ba­ka­lım ma­ça üç sa­at var, o za­ma­na ka­dar bu ha­ri­ta­yı ta­mam­lar­san bir­lik­te ma­ça gi­di­yo­ruz, yok­sa ev­de­yiz. Sen der­si­ne, ben oku­ma­ma!.."

Yıl­lar­dır po­li­ti­ka are­na­sın­da olan bi­ten­le her­kes gi­bi il­gi­len­dim. Ta­bi­i bu ara­da dün­ya­nın di­ğer yer­le­rin­de olup bi­te­ni de ta­kip et­tim.

Çok çe­şit­li yö­ne­tim me­tot­la­rı, an­la­yış­la­rı, araç­la­rı var. De­ği­şi­min sa­vur­du­ğu iş ha­ya­tın­da, şe­kil­le­nen ye­ni du­rum­la­ra uy­gun, ye­ni yö­ne­tim an­la­yış­la­rı ge­liş­tir­mek için ka­fa yo­ran bin­ler­ce in­san var. Bun­la­rın or­ta­ya koy­du­ğu mo­del­ler­den ba­zı­la­rı çar­pı­cı olu­yor. Ge­çen­ler­de iş­te on­lar­dan bi­ri­ne rast­la­dım.

Pan­to­lon­la­rı­mı­zın otur­ma yer­le­ri­ne ön­ce ya­ma, son­ra ya­ma, da­ha bü­yük ol­mak ge­re­kin­ce "sü­va­ri­lik" ya­pıl­dı­ğı, ayak­ka­bı­la­rı­mı­zın al­tı­na kam­yon dış las­ti­ği ya­man­dı­ğı, onun üs­tü­ne de "ka­ba­ra" bir ne­vi de­mir­den çi­vi, (kram­pon ben­ze­ri bir şey) ça­kıl­dı­ğı, oto­mo­bil iç las­ti­ğin­den sil­gi ya­pıl­ma­ya ça­lı­şıl­dı­ğı, bu sil­giy­le sil­me ye­ri­ne sa­man­lı kâ­ğıt­tan def­ter­le­rin yır­tıl­dı­ğı...

Bugün ne ya­za­yım? Öy­le bir şey­ler yaz­ma­lı­yım ki, iş ve yö­ne­tim dün­ya­sıy­la ala­ka­lı ol­sun, gün­cel ol­sun, fay­da­lı ol­sun, ay­nı za­man­da il­gi çe­ki­ci ol­sun...

Çev­rem­de her­kes "Sen Oba­ma hak­kın­da bir şey­ler yaz­ma­ya­cak mı­sın?" di­ye so­ru­yor. Komp­lo te­ori­le­rin­den arın­mış bir zi­hin­le (za­ten bu iş­le­re faz­la ak­lım da er­mez) ola­yı de­ğer­len­dir­mek ge­rek­ti­ği an­la­şıl­dı.

"Çin­ce'de kriz di­ye ya­zar­sa­nız, bu­nun iki mâ­nâ­sı var­dır, bi­ri­si kriz­dir ama di­ğe­ri fır­sat­tır!" İş dün­ya­mız bu sö­zü ar­tık ez­ber­le­di. Ez­ber­le­di ez­ber­le­me­si­ne de; bun­dan ne an­la­dı, an­la­dı­ğı­nı na­sıl uy­gu­la­dı bu­na bak­mak ge­re­ki­yor.

Bir bi­na dep­re­me kar­şı na­sıl da­ya­nık­lı olur? En önem­li ko­nu "te­mel"dir. Hat­ta bi­na­nın te­me­li­nin otu­ra­ca­ğı ara­zi­nin ya­pı­sı­dır. Sağ­lam tek­to­nik özel­lik­le­re sa­hip bir ara­zi­ye, rad­yal te­mel atıl­mış ol­ma­sı bi­na­nın dep­re­me da­ya­nık­lı­lı­ğı için ye­ter­li mi­dir? Bun­lar ge­rek­li­dir ama ye­ter­li de­ğil­dir. Sağ­lam te­mel­den son­ra iyi bir mü­hen­dis­lik ve mi­mar­lık­la bi­na­nın hem es­te­tik hem sta­tik, hem eko­no­mik açı­dan uy­gun şart­lar gö­ze­ti­le­rek ya­pıl­mış bir pro­je ve pla­na sa­hip ol­ma­sı ge­re­kir.