Mustafa Selçuk

90'lı yılların inkar edilmez gerçeği olan küreselleşme, bir mefhumu daha ekonomiye kabul ettirmişti:

Amerikalıların çok büyük şirket ve bankalar kullandığı bir deyim vardır: too big to fall-batmayacak kadar büyük... Önce ipotek krizi olarak başlayıp bilahare kredi krizine, oradan da finans piyasaları felaketine dönüşen süreç herkese şunu öğretti: herkes batabilir, en büyükler bile...

Talimat ve komut... Yurdum insanının hayatında vazgeçilmez unsurlar... "Çimlere basmayın, yüksek sesle konuşmayın, kapıyı yavaş kapatın, dokunmayın, ellemeyin, yürümeyin, durmayın..."; toplum hayatının her anında onlarca, yüzlerce komut... Sokağa, mağazaya, vapura rastgele göz atın: Ne kadar çok emir var, bilinçaltımızı esir alan... Bir de talimatlar tabii ki: "Soba yakma talimatı, bilet alma talimatı, araba yıkama talimatı, binaya girme, kuyruğa girme, bekleme, tuvalette ihtiyaç giderme talimatları..."

TÜİK'in açıkladığı son rakamlara göre Nisan-Haziran döneminde Türkiye reel olarak hiç büyümemiş diyebiliriz.

5.4 trilyon dolar... El konulan Fannie Mae ve Freddie Mac'in yükümlülüklerinin rakam ile ifadesi böyle. Dünyanın en büyük ipotek kredi piyasasına sahip olan ABD'de, piyasanın en büyük iki kredi sağlayıcısına el konması, finansal sistemi derinden etkileyecek ve çok önemli bir gelişme...

"Bizi bölemezler. Düşmanlarımız bizi karıştırmak istiyor. Planlı karalama kampanyası." Bu sözlerin sahibi G. Saray Başkanı A. Polat. Ne kadar tanıdık ve klişe bir jargon değil mi? Aynı kelime kompozisyonuna bir üniformalı bürokratın beyanatında veya bir siyasetçinin konuşmasında da rastlayabiliriz.

Osmanlı zamanında ramazan ayı geldiğinde kaşığını cebine koyan, önüne çıkan herhangi bir evin veya konağın kapısını çalıp iftar yemeğine misafir olabilirmiş.

Küreselleşme, birçok yararı olan bir vakıa... Bilginin ve sermayenin sınırlarını kaldırıyor, fırsatları daha kolay erişilir hale getiriyor, rekabeti ve şeffaflığı teşvik ediyor.

Salı günü cari açığın "şipşak çözüm"lerle halledilmeyecek kadar yapısal ve çok boyutlu olduğundan bahsetmiştik.

Cari açıkla yatıp kalkıyoruz ya... Herkes de kendi meşrebine göre bir tarafından tutuyor meselenin. "Hükümet şunu yaparsa, Merkez Bankası bunu yaparsa cari açık düşer" diye ortaya dökülen dökülene...

Başlığa bakıp da "yazar çocukluk nostaljisi yapıyor" diye düşünmeyin. Çok eskiden -belki haklı nedenlerle- başlatılmış "okul forması" uygulamasının bugün tam bir sakillik ve haksız kazanç kapısına dönüştüğünü fark ediyor musunuz? Bu zamanda okul çocuklarını tek tip giydirmenin nasıl bir mantığı var anlayabilmiş değilim. "Efendim fakir çocuk ile zengin çocuğun kıyafetleri arasında fark görünmesin diye herkes aynı önlüğü giyiyor."

Yerli ve yabancı yatırım bankalarının Türkiye raporları geldikçe hepsinin ekonomik tahminlerini iyileştirdiklerini görüyorum.

Gerçek gündeme dönüş yapınca, cari açık, yüksek faiz "realiteleri" ile daha çok haşır-neşir olmaya başladık haliyle..."Yahu bizim cari açığımız giderek büyüyordu değil mi?" veya "bu kadar yüksek faizi ödemeli miyiz?"

Çokça duymuşsunuzdur "ben devlete şu kadar sene hizmet ettim" diyenleri... Kulakları çınlasın, Dr. Yağcı söze bu cümle ile başlayanlara "meccanen mi hizmet ettiniz?" diye sorar, kinayeli biçimde... Hakikaten, demokratik bir cumhuriyet olduğunu iddia eden, siyasetçisinden yargıcına kadar herkesin günde üç öğün "demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti" olarak tanımladığı devlet, hizmet eden midir, hizmet alan mıdır? Bu da soru mu demeyin lütfen; bir ülkede işleyen bir demokrasi olup olmadığının temel ayraçlarından birisi, bu sorunun cevabında gizlidir.

Kavramların, kelimelerin içini boşaltan veya onlara ters anlamlar yükleyen bir düzen var bu ülkede.

Türkiye, kendisine yaşatılan "anlamsız ve mesnetsiz" beş aylık bir kaos ve belirsizlik döneminden çıktı. Esas gündemimiz olması gereken ama 5 aydır hep zihnimizin gerisine ittiğimiz "hakikatler" ile hemhal olmaya başlıyoruz. Dünyadaki finans krizi, daralan küresel likidite, Euro bölgesinde yavaşlayan büyüme ve hızlanan enflasyon, cari açık, yüksek faiz, IMF, bütçe performansı... Ve tabii 8 ay sonraki mahalli seçim...

"Biz bize benzeriz","bizim şartlarımız özel." Hiç sevmediğim sözler... Gelin görün ki, yaşadıklarımıza, daha doğrusu yaşatılanlara bakınca dünya üzerinde bizim gibi bir ülke olmadığını düşünmeden edemiyorum.

Resesyon, yani daralma... Mortgage krizinin yayılıp finans krizine dönüştüğü Amerika'da ekonominin resesyona girip girmeyeceği hâlâ tartışılıyor. Kredi çöküşlerinin yol açtığı yüz milyarlarca dolara varan zararlar ve aldığı borcu ödeyemeyen milyonlarca insan finansal sistemi paralize ediyor ama ABD ekonomisi de hâlâ -az da olsa- büyüyor. İşsizlik verileri normal sınırda... Yani Atlantik'in batısında "şimdilik" resesyon yok. Hatta, bırakın daralmayı, yükselen hisse fiyatları, düşen tahvil faizler var.

Geçen yıl enflasyon başını kaldırdığından beri bir "iki hane" korkusudur gidiyor.

Hep söylenegelen bir sözdür: Risk almayan başarılı olamaz. Oysa başarı azim ve kararlılık gerektirir. Bir de cesaret... Ve cesur olmak, göze alabilmektir. Riski de, başarısızlığı da, yanlış anlaşılmayı da...