Mustafa Selçuk

Amerika'daki konut kredi piyasasında başlayan ve yayılarak "epidemik" bir hal alan finansal krizin önü, ABD Merkez Bankasının faiz indirimleriyle alınmış gibi görünüyor. Ancak, banka ve yatırım fonlarının ellerindeki konuta dayalı tahvillerden ne kadar zarar ettikleri yavaş yavaş ortaya çıkıyor ve açıklanan her zarar, küresel güvenin biraz daha zayıflamasına yol açıyor.

"Başkan Hazine bakanlığını bana teklif ederken, iyi bir konuşmacı olduğumu ve Hazine bakanı için bunun olumlu bir şey olduğunu söyledi".

Söyleyeceğimi baştan söyleyeyim: Ekonomi yönetimi seçim sonrasında hızlı bir başlangıç yapmadı. Seçim sonuçları güçlü bir tek parti iktidarını teyit edince, yeni hükümetin ilk aylarının da reformlar, kararlar ve icraatlar sağanağı halinde geçeceği tahmin ediliyordu.

Türkiye'de idrakleri aksak çalışan, sayıca az ama gürültücü bir zümre var, korkan, korkutan, insanların umut ve heyecanlarını kemiren...

"Malezya Olmaktan Korkmak". Yeni trend bu. Kendisini çağdaş hissetmek, ötekilerden ayrışmak, modern görünmek için korkuyorlar. Sorsanız, korkmak "trendy" olduğu için korkanların kahir ekseriyeti,

"Türkiye en reformist ülke". Bu tespit bana değil, Dünya Bankasına ait. IFC ile birlikte hazırladıkları "İş Yapabilme 2008" raporunda Banka, Türkiye'nin son 3 yılda yaptığı reformlarla birçok gelişmiş ülkeden daha reformcu bir görünüm kazandığını söylüyor.

Finans piyasaları böyledir: Çarşı bir kere karıştı mı, tekrar sükunet bulması bir hayli zaman alır.

"Türkiye Malezya olur mu?". Son günlerin akıllara seza ve bir o kadar da saçma gündemi bu. Sun'i gündem desek daha iyi olur aslında. Statükonun seçkinlerinin ortaya sürdükleri bir korku objesi. Eskiden bu hezeyanın başka bir versiyonu, "gerektikçe" sürülürdü piyasaya: Türkiye İran olur mu? O kadar bayatladı ve inandırıcılığını kaybetti ki, yeni bir "saçmalık" bulmak şart oldu.

Bir meselenin teşhis ve çözümü için önce soruyu doğru sormak lazım. Türkiye yirmi yıldır "gelişmekte olan", Yani ergenlik çağını bir türlü atlatamayan ülke.

Adı ne olursa olsun (likidite krizi, mortgage krizi, borçlanma krizi), parasal gerilim dünyayı sarıyor. Eğer bir piyasada, herkesin gözü kulağı Merkez Bankalarına çevrilmişse, orada vaziyet biraz karışık demektir.

Mutlu olmayı sadece harcamak, tüketmek ve lüks hayat ekseninde arayanların mutlulukları da tükettikleri kadar kısa ömürlü oluyor.

Türkiye'de faiz yüksek mi? Kesinlikle evet. Peki Türkiye'nin ekonomisi bu kadar yüksek faizi gerektirecek kadar riskli mi? Kesinlikle hayır.

Kaçkar dağlarının zirvesinde idim geçen hafta. Tabiatın coşkun, derelerin taşkın olduğu Fırtına Vadisinde... Ankara'da koca koca adamlar mimikler ve semboller üzerinden rejimi tartışırken, kim kime yan baktı, selam verdi veya vermedi diye debelenirken, derenin sesiyle konuşan adamların dünyasında idim.

2002'de çok acil ihtiyaçları vardı ülkenin.. Çökmüş bir ekonomi yeni bir IMF programıyla ayağa kaldırılmaya, darmadağın edilmiş kamu maliyesi toparlanmaya çalışıyordu.

Geçen dönem AK Parti iktidarının icraatı iki ana eksen üzerinde idi. Ekonomi yönetiminde tutarlılık ve gerçekçilik ile AB üyelik hedefi. Mali disiplin, özelleştirme, özgürlüklerin genişletilmesi, şeffaflık gibi unsurlar hep bu iki eksende yapılan uygulamalar oldu.

Dogmatik ideolojilerin bariz vasıflarından birisi de tartışmak yerine tabuların arkasına sığınmaktır. Statüko savunucuları eleştirel her bakışa, sorgulayan her tavra tabulaştırılmış klişelerle karşı çıkarlar ve özgür tartışma alanlarını sürekli daraltmaya çalışırlar. İnsanlar fikirlerini korkarak, tedirgin olarak beyan ediyorlarsa ne açık toplumdan bahsedilebilir, ne de demokratik hürriyetlerden...

Başlıktaki yorumun -buna hezeyan da diyebiliriz- bana ait olmadığını belirtmeye gerek yok herhalde. Bu inciyi döktüren, profesör unvanlı, yani irfan ve iz'an sahibi olduğunu ummamız gereken bir akademisyen. Ulusalcı bir akademisyen dersek taşlar biraz daha yerine oturur belki de.

Klişeleşmiş ve hepimizin zihnine kazınmış bir önkabul: Türkiye ekonomisinin kaynak sorunu var. Yani, ekonomik büyümenin temini için kamunun kaynakları yetersiz, özel sektör de sermaye fakiri olduğu için kaynak üretemiyor. Bu klişe 2000'lerin başına kadar belki doğru kabul edilebilirdi.

Ekonomide "bir kere çarşı karıştı mı" dedikodu ve hezeyanın da bini bir para olur. Akıllara zarar senaryolar, saçma sapan duyum(!)lar ortalığı kaplayıverir. Geçen hafta dünya borsaları art arda büyük düşüşlere maruz kalınca, bizim piyasalarda da senaryolar havada uçuştu.

Neler oluyor? İşadamından yatırımcısına kadar herkes bu soruyu soruyor. İşin garibi, para piyasalarındaki krizin sebebi aşağı yukarı biliniyor ama, ucu görülemiyor.