Sabahat Emir

Daha önceki yazılarımdan birinde Millî Eğitim Bakanı'nın işinin zor olduğunu yazmıştım. Aslında yeryüzündeki kötü yöneticiler ve bunların yaptığı kötü işler gündemin ana konularını oluşturdukça bütün dünya ülkeleri eğitimcilerinin işi zor.

Geçtiğimiz aylarda Hindistan sefirinin gazetemiz yazarlarına verdiği yemekte tanıştığım Hindistan Başkonsolosluğu Danışmanı Sevda Tartar bana düzenli olarak Hindistan'la ilgili haberleri içeren haber bülteni ile birlikte dergiler gönderiyor. Bunları incelerken çocukluğumda bahçe sinemalarında seyrettiğim Hint filmleri (rahmetli annem sinemadan hoşlanmazdı ama Hint filmleri geldiğinde koşardı) sebebiyle muhayyelemde özel bir yeri olan bu gizemli doğu ülkesine ilgim ve merakım daha bir artıyor. İçimdeki gezginci ruh, "Hindistan... Hindistan" sayıklamasıyla hayali gezi rotasını çizmeğe başlıyor; Hindistan, Nepal, Butan, Katmandu, Tibet, Çin... Tabii ikide bir patlayan krizler (üstüne eklenen savaş belası) yüzünden programlarım bir başka bahara kalıyor... Haliyle bu arada ömür geçiyor...

Tarihle yakından ilgilenenler bilirler; yönetimleri güçlü ve başarılı ülkeler kültür, sanat ve bilim alanında da parlak bir gelişme gösterirler. Onun için ben Türkiye'de her iktidar değişiminde, hükümetlerin önce kültür, sanat ve bilim konularındaki yaklaşımlarına ve icraatlarına bakarım. Olumlu bir düşünce ve seyir varsa umutlanırım. Çünkü insana verilen kıymetle kültür ve sanata verilen kıymet eş değerlidir ve bu birlikte değerlendiriliş bugün her zamankinden daha fazla hayati bir önem taşımaktadır.

Bu, benim TV ekranlarının karartılmaması konusunda yazdığım ikinci yazı... Şimdi, madem birinci yazın etkili olmadı niye ikinciyi yazıyorsun diye soranlar çıkabilir. Biliyorsunuz, bu ülkede anlayanlar anladıklarını anlamayanlara anlatmadıkları gibi bazen bir şeyi anlatmak için davul zurna bile az geliyor. İcabında sözü en az yetmiş bin kere tekrarlamak gerekiyor. Malum, bu da bir eğitim sorunu...

Batılı insanla Türk insanı arasında en büyük fark; bence Türk insanının okumaya karşı ilgisizliğidir. Geçenlerde basın organlarının birinde bir üniversitenin öğretim kadrosu üzerinde yaptığı araştırma sonucunda öğretim üyelerinin yüzde otuz beşinin tiyatro izlemediği, yüzde 21'inin akademik yayınlar dışında kitap okumadığı; yüzde 48'inin etrafında gelişen olaylara müdahale edecek gücü bulunmadığı, yüzde 37'sinin de etrafında neler olup bittiğini anlamakta zorluk çektiği gerçeği: "Öğretim üyeleri acınacak haldeler" başlığı altında verildi.

Sivas katliamının 10. yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde ünlü piyanistimiz Fazıl Say, yitirdiğimiz 37 kültür ve sanat adamımızın anısına ithafen "Metin Altıok" oratoryosu bestelemiş. Temmuz ayında Kültür Bakanlığı Korosu eşliğinde vereceği konser programına bir de Sivas Oteli yangınını ve yanan cesetleri gösteren bir film eklemiş. Ancak, programa baştan evet diyen Kültür Bakanı Erkan Mumcu, konserin icra edileceği tarihte(son anda haberdar olduğu) film gösterimine izin vermemiş. Konser, filmsiz icra edilmiş. (Daha önceden haberim olmadığı için bu konseri izleme fırsatı bulamadım. Ama olanları ve Fazıl Say'ın bestesinin beğenildiğini basında çıkan haberlerden öğrendim.)

Türkiye'nin bir an önce çözülmesi gereken acil ve öncelikli sorunu eğitimdir. Bunu her fırsatta tekrar edip duruyoruz. Dolayısıyla işi en zor ve ağır bakanlık da Milli Eğitim Bakanlığı'dır. Genelde çalışma süreleri kısa ömürlü olan Milli Eğitim Bakanları, göreve ilk başladıklarında eğitimin ıslahında kendilerince bir şeyler yapmak isterler. Projelerinin ortaya çıkmasının ardından bir vaveyla kopar. Uzayıp giden bu vaveyla arasında Bakanın ne hamle yapma gücü, ne heyecanı, ne de isteği kalır. Sonunda her şey eski minval üzere sürer gider. Böylelikle MEB'in hantallaşmış yapısı daha da hantallaşmaya devam eder.

Biliyorsunuz, İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü tarafından Poyrazköy sırtlarında kurulan Medya Ormanı'da benim adıma dikilmiş bir ladin ağacım var. Benden uzakta ama benim hayır dualarımla büyüyor. Adı Ufuk... Bodrum'da, Marmaris'te; şurda burda ne zaman bir orman yangını haberini alsam, Ufuk'umu düşünerek yüreğim daha bir yanıyor, damarlarım ince ince sızlıyor.

Tartışmalar ülkesi haline gelen Türkiye'de gündemde olan tartışma malumunuz üzere YÖK. YÖK, Yüksek Öğretim Kurumu'nun kısaltılmışı. (Yüksek Öğretim Kurumu ile Yüksek Öğretim Kanunu'nu karıştırmayalım) YÖK, düne kadar köhne ve antidemokratik bir yapıya sahip olduğu ileri sürülerek gerek öğrencilerin, gerek ileri ve demokrat takımının ağır eleştirilerine ve protestolarına hedef olmuş bir kurumdu. Eski zamanda ekranlara gelen öğrenci yürüyüşlerinde "YÖK'e hayır!" pankartlarını hatırlayınız.

Geçtiğimiz hafta Türk Edebiyatı özgün bir hikâye yazarı olan Tomris Uyar'ı kaybetti. Edebiyatçılarımızın ve okurlarının başı sağolsun! Romancı Buket Uzuner: "Yalnız öldü... O kadar yalnızdı ki..." diyor. Sanatkarların kaderi (isterseniz şansı diyelim) değil midir yalnızlık?

Genel olarak kadınların sezgi ve analiz yapma yeteneklerinin güçlü olduğuna; kadın duyarlılığının varlığına inanıyorum ama bu, beni kadın yazarlar, erkek yazarlar diye meslekte cins ayrımı yapmağa götürmüyor. Dolayısıyla, bir gazete yöneticisinin, boşanma kararının akabinde, medyanın üzerine üzerine gittiği manken ve dizi oyuncusu Pınar Altuğ'u kadın yazarların savunmadığı tesbitinden hareketle; "kadın yazarlar erkekleşiyor mu?" diye sorgulamaya girişmesini yadırgadım. Kaldı ki, söz konusu yöneticinin bağlı bulunduğu yayın grubuna ait gazetelerin köşelerine oturmuş genç kadın yazarların çoğu kadınca zaaflarını itiraf etmekten, yaşadıkları aşk ilişkilerini en ince detaylarına kadar anlatmaktan, bazı aktüel olaylarda feminist savunuşlardan geri kalmıyorlar. Yani fazlasıyla kadınca yazıyorlar. Pınar Altuğ olayıyla anında ilgilenilmediyse bu bir tesadüftür, eldeki diğer konuların kendilerince daha fazla önem arzetmesindendir.

ATV'de Savaş Ay'ın bu konu üzerine hazırladığı programa katılan Zekeriya Beyaz Hoca, olayı Türkiye üzerine oynanan oyunların bir uzantısı olarak yorumlarken Prisma seminerlerine devam eden bir sporcu, ne var yani bu meseleyi bu kadar büyütüp uzatacak tavrı içinde, Prisma'dan duyduğu memnuniyeti dile getirmeğe çalışıyor; "Burada işittiğim bir cümle hayatımı değiştirdi" diyor. Savaş Ay da: "Bir cümle için mi 350 dolar verdiniz? Yapmayın... Bu cümleyi herhangi bir kişiden, söz gelimi berberinizden bile duyabilirdiniz" diye takılıyor.

Son zamanlarda televizyonlarda bilgi yarışması programları arttı. Bence artık bu programlar miyadını doldurdu. Çünkü, her türlü bilgiye anında ulaşabileceğiniz bilgi çağında önemli olan; bilgiyi depolamak değil, bilgiyi kullanmak... Bunun için de uyanmak (bilinçlenmek) gerekiyor. Bence artık bunu hedefleyen programlar yapılmalı. Uyanmak (bilinçlenmek), zordur; çünkü birtakım sorumlulukları, çabaları beraberinde getirir; sizi okumağa, araştırmağa, incelemeğe ve düşünmeğe davet eder ve rahatı kaçırır, adam sendecilik tavrını engeller. Yine de insan'a en yakışan tutum budur.

Geçenlerde gazetelerden kesip sakladığım kupürleri karıştırırken Çetin Altan'ın bir yazısına rastladım. On yıl önce yazmış olduğu bu yazısında Altan, insanoğlunun doğumuyla ölümünün sonsuza kadar sürecek bir sır olduğundan söz açarak; bu iki nokta arasında kalan ve adına hayat denilen şeyin bile tam olarak bilinemeyeceğini vurguluyor. Öyle bilinmezliklerden bahsediyor ki yazıyı okuyup bitirdikten sonra kendinizi (fizyolojik olarak bile) asla tanımadığınızı ve tanıyamayacağınızı kabûl ediyorsunuz.

Ben yürüyüşlerimi çoğunlukla boğaz kıyısında yaparım. Bu yürüyüşler ılık kış günlerinde ve baharda çok hoş olur da yaz geldi mi bütün tadı kaçar... Sıcaktan falan sanmayın. Buraları yaz günleri gariban takımının yazlığı oluyor. Kimsenin hava alma, serinleme ihtiyacını karşılamasına tabiî ki bir itirazım yok. İtirazım, güzelim boğaz sahillerinin pislik içinde bırakılması, hor kullanılması... Sıcakların ağdalandığı o yaz günlerinde burada mangal yakanlar mı istersiniz, içki âlemleri yapanlar mı istersiniz, bankları parçalayanlar mı, çöplerini sorumsuzlukla öteye beriye atanlar mı, don gömlek denize atlayanlar mı istersiniz; her türlüsü var...

Pamuk Prenses'in üvey annesini bilirsiniz. Hani her sabah aynanın karşısına geçip de: "Ayna ayna... Söyle bana; en güzel kim?" sorusuyla güzelliğini test etmeğe meraklı şu çılgın kadın... Hülya Avşar'ın, bugünlerde hemen hemen her gazetede karşıma çıkan: "Ben Türkiye'nin en güzel kadınıyım" iddiası bana bu masal kahramanını hatırlattı. Yanlış anlaşılmasın, Avşar'ı hayallerimizde çirkin bir kadın olarak yer almış o cadaloz üvey anne ile karşılaştırmağa kalkmıyorum. İlgisi, anlayacağınız gibi bu ısrarlı ve anlamsız güzellik iddiası... Tabii ki Türkiye'de Hülya Avşar'dan (şöhretli veya şöhretsiz) güzel kadınlar var. Bunu kendisi de bilmez mi? Bilir elbette! Buna rağmen herkese meydan okurcasına "En güzel benim!" iddiasıyla ortaya atılmak herhalde reklam ihtiyacından, şu veya bu sebeple gündeme gelmek kaygısından olacak!

Geçen haftaki gazetelerde müjde havası içinde verilen bir ortak haber vardı. Bir de ortak fotoğraf... Millî Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik... Haberin içeriği ile ilgilendim. Efendim, malumunuz; her yıl bu zamanlarda lise 3. sınıf öğrencileri YÖK'ün Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS)'na hazırlanmak için sağlık kuruluşlarından rapor alarak okullarına gitmezler. Dinlenmeye ve rahat bir ortamda okuldan aldıkları bilgileri hazmetmeğe mi çekilirler? Hayır! Ya ne yaparlar? Dersanelere koştururlar tabii ki. Âdettendir; yeni gelen Milli Eğitim Bakanı, ilk günlerde bu köhnemiş kurumda bir şeylerin değişeceği hususunda umut vermek için bir iki jest yapar. Sayın Çelik de sahte raporculuğu önlemek için yayınladığı bir genelgeyle lise 3. sınıf öğrencilerini bir hafta erken tatile sokar.

İstanbul'da 1998 yılında kurulan, hayırsever kişilerin bağışlarını yurdun her köşesindeki ihtiyaç sahiplerine ulaştıran Deniz Feneri Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği geçtiğimiz günlerde İstanbul'da, Grand Cevahir Otelde "Yoksulluk Sempozyumu" düzenledi.

Basından takip ettiğim kadarıyla; geçtiğimiz günlerde Harp Akademileri'nde düzenlenen "Küreselleşme ve Uluslararası Güvenlik Sempozyumu"nda konuşan Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, anadilde öğretim konusunda şunları söylemiş: "Asıl mesele Türkçe'nin öğretilmesinde. Biz 500 yıldır Güneydoğu halkına Türkçe öğretememişiz. Asıl ayıp budur. Yapılması gereken; Kopenhag Kriterleri'nin 8. maddesi çerçevesinde resmi anadili olarak Türkçe'yi onlara öğretmektir." Doğru söze ne denir? Bu sözler, bana geçen yıl yaptığım Güney Doğu gezisinde Siverek yaylasında tanıdığım güler yüzlü ve misafirperver (Türkçe bilmeyen) bir Kürt kadınıyla ancak tercüman vasıtasıyla konuşabilmemi hatırlattı. Kendi vatandaşımla, kardeşimle direkt olarak konuşamamaktan ne kadar derin bir üzüntü ve hüzün duymuştum!

Aptal Beyaz Adamlar: Michael Moore'u tanıyorsunuz sanırım. Hani bu yılki Oscar töreninde Irak savaşı dolayısıyla ABD Başkanı Bush'u eleştiren ve kınayan yürekli adam... Sürekli korku içinde yaşayan Amerikan toplumunun durumunu objektif bir bakış açısıyla yansıttığı "Benim Cici Silahım" isimli filmin yönetmeni... Kitabı, Amerika'yı anlatan yazıları ve duru Türkçesiyle yakından tanıdığımız Ayşe Göktürk Tunceroğlu dilimize çevirmiş.