Prof. Dr. İsmail Kaya

Ocak ayı enflasyonu biraz korkuttuysa da, şu sıralar mağazalarda başlayan indirimler gelecek ay için bize ümit veriyor. İndirimin girmediği mağaza, tenzilat aramayan müşteri yok desek yeridir. İndirim çok yaygın bir satış aleti oldu.

Markette alışveriş yapıyorsunuz. Bir markette her şey plastik torbalara dolduruluyor. İstediğin kadar var. Ortalık torbadan geçilmiyor.

Üstüme vazife değil, lakin manzara öyle gösteriyor ki, ufaktan ufağa "seçim sath-ı maili"ne girdik bile. Öyle anlaşılıyor ki, özel sohbetlerde aylar boyu "seçimlerde kim kazanır?" sorusu dillerden düşmeyecek.

Irakta ve yakında, içte ve dışta, işte ve siyasette gösteriler hız kazandı. Öyle bir dünyada yaşıyoruz ki, gerçek-hayal birbirine karışıyor. Olup bitenlere ya şüpheyle yaklaşıyor veya "başka ne bekliyordun ki?" deyip aldırmıyoruz. Hayat hayal, algılama gerçek. Algılamalar, izlenimler, sankiler, şovlar, gösteriler pazarlamanın güçlü araçlarından. İşi insanlarla biten aklı başında herkes, siyasetçisi, işletmecisi, pazarlamacısı, satıcısı, hepsi "göz boyama" işini ciddîye almak durumundalar.

İç ve dış politikada atışmalar sertleşiyor, ötekine tahammül azalıyor, ilişkiler geriliyor. Her kuş kendi cinsiyle uçuyor. Gençler gençlerle, yaşlılar yaşlılarla, çocuklar çocuklarla oluyor. Gibiler gibileri çekiyor. Parkta, mahallede, kahvede, siyasette, iş hayatında, hatta evde bile herkes kendisi gibi olanlara yakın, kendisine benzemeyenlere uzak duruyor.

Yılbaşı rehavetinden istifade, epeydir kullanmadığım bir kartımı iptal için bankaya gittim. Bilinen sahneler yaşandı. İş bitti. Belge istedim. Müşteri temsilcisi, doldurduğu bir formun fotokopisini verebileceğini söyledi. Olur dedim. İmzalarken baktım, hesap kapatma gerekçesi olarak 'kart bedeli' şıkkı işaretlenmiş. Sebep sadece o değildi. Nasılsa dinlemezler deyip, aldırmadım, anlatmadım. Zaten soran da olmadı.

Bayramları bayram yapan bayramlaşmalardır. Bayramlaşmasız bayramların tadı tuzu olmuyor. SMS ile E-mail ile bayramlaşmalar eski bayramlaşmaların yerini tutmuyor. O zamanlar, ziyarete gittiğimiz büyüklerimizin evlerinde ortak tanıdıklarımızla karşılaşır, hatıralarımızı bir kere daha anardık.

"Aacnterior cingulate" ile tanışınca, neden bazı insanların güzellikleri göremediklerine, hep kusur aradıklarına dair merakım bir anda sona ermişti. Meğer böylelerinin beyinlerindeki anterior cingulate alanı nispeten büyük oluyormuş. Beyindeki bu bölge, riskli durumları ve gelişmeleri algılamakla görevliymiş. Bir tür korku bekçiliği yaparmış.

Bütçe görüşmeleri başladı. Hayırlı olsun. TBMM Başkanı'nın, "Ağzımla kuş tutsam, kuş katliamı var diyecekler" ve "Adım Bülent Arınç olmasaydı, heykelimi dikerlerdi" sözleri, kıymetinin bilinmediğini düşünenlerin hoşuna gitmiştir, sanırım.

Nasreddin Hoca, "parayı veren düdüğü çalar" derken, "sen bedel ödemedin ki, düdük bekleyesin" demek istemişti. Şimdi bu söz, "parayı bastıran istediğini yaptırır" anlamına döndü. Devir düdük devri. Düdüğü olan öttürüyor; kulakları sağır, gözleri kör edip, bir şeyleri kapıp götürüyor.

"Öğrenen organizasyon" laflarını orada burada hâlâ duyarız. Öğrenmek iki yoldan olur: Ya tecrübeyle veya hocayla. Hoca kimden öğrenecek? Ya kendi tecrübesiyle veya başka bir öğreten elinden. O ondan, bu bundan ise, organizasyona kim öğretecek? Basit bir mantık, öğrenen organizasyonla öğreten organizasyonun aynı kapıya çıktığını söylüyor. Üstelik hiç kimse öğretilmekten hoşlanmıyor.

Hayvanlar âleminde her hayvan kendini ve kendi cinsini başka cinslere karşı korumak, cinsler arası ölüm-kalım savaşını kazanmak zorunda. Güçlü olacak, yen(il)meyecek, kendinden olmayanı yiyerek güçlenecek (otoburlar ot yiyecek).

Ünü dünyaları sarmış Kotler gibi biri bile pazarlamayı hâlâ bir departman işi olarak görüyor ve satışın mı pazarlamaya, yoksa pazarlamanın mı satışa destek olduğunu tartışıyorsa, "doğru pazarlamayı" kime ve nasıl anlatacağız ki?

"Nerede ve ne zaman görüşebiliriz?" Arayan, sevdiğim ve sevildiğim bir dost. Eskiler, yenilerden konuştuk, gülüştük ve vedalaştık. O anda bu yazının da temelleri atıldı. İnşaat bugüne kaldı. Satış ise kısmet olursa Pazartesi günü. (Pazarola, Pazartesi günleri yayınlanır.)

Bir TV reklâmında iki yaşlı dosttan biri diğerine, "Sen zaten bu programı sevmezsin, artık gidersin" diyor, diğeri de, "Niye gidecekmişim, ne güzel Pakpen'li evi bulmuşum" deyip koltuğa iyice yerleşiyor.

Bazen kendimizi yalnız, başsız ve sahipsiz hissederiz. Kimi zaman böylesi durumları arar, arzularız. O anlarda yalnızlık bizim için bir kaçış, bir kurtuluş olur. Ama bu kaçışlar uzun sürmez. Ya biri gelir bozar veya biz sıkılırız. Bazen yalnızlık, insana fena koyar. Bir hiç olduğu, bir işe yaramadığı hissine kapılır. Neyse ki, bu anlar da uzun sürmez, bir anda insanın aklı başına gelir, silkinir ve işine sarılır.

Bayramlar bizleri fikir, duygu, düşünce ve davranış beraberliğine çağıran; neşe, coşku, bazen de hasret ve hüzünle birlikte gelen özel günler. Sevmeyi, sevilmeyi ve sevinmeyi çağrıştıran bu günler sayesinde hepimiz farklılıklarımıza rağmen ve farklılıklarımızla birlikte aslında bir ve birlikte olduğumuzu hem kendimize hem de cümle âleme haykırmış oluyoruz.

Artık Nobel'li bir romancımız var. Şimdi oturup işin muhasebesini yapabiliriz. Bu ödül kime verildi? Kim kazandı? Kimler başka neler kazanacak? Bize, halkın kesesine, sofrasına, hayatına neler getirdi, neler götürdü? Bundan sonra neler getirecek, neler götürecek?

Haberlere bakılırsa, ülkeye büyük paralar getireceğiz havasıyla en külyutmaz bakanımızı bile kandırmışlar.

"Söylemek üzere olduğunuz bir söz karşınızdaki kişi için bugünün en önemli olayı olabilir mi? Söyleyeceğiniz sözler karşınızdakinin duygularında ve performansında bir etki yapacak mı? Düşünün sonra söyleyin." Bu sözleri Harvard'dan bir profesör, yöneticiler için söylemiş. Atalarımız da "Ya hayır söyle, ya da sus" demişler.