Resul İzmirli

"Hocam, bundan iki yıl önce bir sunuş yapmıştınız bize, o gün anlattıklarınızdan bazı şeyler kafamı kurcalamış, benim dünya görüşüme uygun bulmadığım o şeyler yüzünden sizinle tekrar görüşmeyi düşünmemiştim.

Bir ülkenin kalkınma hamlesinin başarılı olması için olmazsa olmaz şart nedir? Nedir sizce sahiden? Tabiî kaynakların zenginliği midir mesela? Üç tarafının denizlerle bir tarafının petrol zengini ülkelerle çevrili olması, bir anda dört mevsimin yaşandığı, tabiat, kültür ve tarih varlıklarıyla dopdolu bir coğrafyada, her türlü ürünün; çaydan muza, yetiştirilebilir olması; sanayi dalları itibariyle hemen her türlü malı üretecek, turizm ve hizmet ve özellikle sağlık hizmetleri açısından dünyaya yetecek bir kapasiteye sahip olması; insan kaynağı olarak gerek miktar gerekse potansiyel yetenek ve eğitim seviyesi açısından inanılmaz zengin olması; devlet olma kültürü yönünden net bin yıllık muhteşem bir tecrübeye sahip olması... yeterli midir?

Bilgi çağının ayak seslerinin duyulmaya başladığı yetmişli yıllarda insanoğlu olaylara daha yukarıdan, daha bütüne odaklı bakmanın yararlarını görmeye başladı. Kuvantum fizik teorisinin desteklediği "Sistem bütünlüğü içinde düşünme" anlayışı giderek yaygınlaştı.

Heçen gün bir genç arkadaş, "Abi" dedi. "Memlekette, yıllardır ve halen 'KİT' denilen 'Kamu İktisadi Teşekküleri' ve bunun yanında atanmış devlet memuru yöneticiler tarafından yönetilen diğer kamu kuruluşlarındaki yönetim anlayışı ve uygulamaları tenkit ediliyor ve de bunların millete ait kaynakları hor kulllandıkları, dahası 'karadelik' oldukları, önüne gelen kaynağı, insanı, hevesi yutup yok ettikleri söylenip, yazılıyor.

Maalesef başlığı açıklamak için tercüme etmem gerek. Tabiî biraz işin edebî tadı kaçacak. Ama ne yapalım herkes anlasın.

Son yıllarda iş ve yönetim hayatında ve müşteri ilişkilerinde "güven" konusu daha çok önem kazanmaya ve gündemde yer etmeye başladı. Belki özlemiş olanlarımız vardır, bizim rahmetli babamızın dükkanını; oradan bir anekdot aktarayım size bu konuda. Yine başladı marangoz dükkanına sığınmaya diyenler alınmazlar olur biter... Ama olayları iyi modellerseniz daha anlaşılır ve uygulanır motifler ele geçirirsiniz...

Bilgi çağına doğru hızla yol alan iş hayatında 'bilgi'nin üreticisi, yapıcısı, olan insan unsuru gittikçe daha çok önem kazanıyor. Aslında bizim neslin beklentisi bu değildi.

Bendeniz altmışı tamamladım. Doğum günüm bir ocaktır. Şimdi gençlere altmış yaşında olmayı anlatmaya kalksanız, anlamazlar. Çünkü mesela yirmi yaşında olan biri için önündeki kırk yıl çoook uzun bir zaman dilimidir. Ama altmışını tamamlamış biri için ise, altmış yıl bir saniye hükmünde bile değildir.

İstenilince oluyor... Yıllar boyu bahçeli evlerin avlusunda sakin, sessiz, huşu içinde, tekbirlerle ailecek kurban kesmeye alışmış olan bizler, apartman dairelerine tıkılınca, o günlerin kurban tadını alamaz olduk. Üstelik kurbanın kellesi, paçası, işkembesini çöpe atmak zorunda kalınca işin tadı bayağı kaçmıştı.

Bütçe görüşmelerinin finalini sonuna kadar takip ettim o gece. Tamamen tarafsız olmam mümkün olmamakla beraber, mümkün olduğunca objektif olarak ve de iş dünyamız köşesinin "yönetimi iyileştirme misyonu" çerçevesinde bir değerlendirme yapmaya çalıştım. Umarım faydalı olur.

Altmış yaşındayım, bugüne kadar üniversite, kamu, özel sektörde birçok görevler üstlendim. Son on yılda da yüzlerce şirket ve yönetici ile birebir, yüz yüze görüştüm, fikir alışverişinde bulundum, yönetimle ilgili yüzlerce kitap, makale okudum, yerli yabancı yüzlerce seminere katıldım, yönetim konusuna kafa yoran sayısız kişiyi dinleme imkânı buldum. Bu bakımdan kendimi gerçekten şanslı hissediyorum.

Geçtiğimiz yüzyılın başlarında, yani 1900'lü yıllarda, her şirket gibi "Hawthrone" kasabasındaki bir şirket "verimliliğimi nasıl artırırım, daha az maliyetle nasıl daha kaliteli ve hızlı üretim yapabilirim?" diye kafa yoruyormuş.

İki çocuk, bazıları doğrudan bazıları dolaylı bendenize "dede" diyen 10'a yakın torun elimden geçti. Hayatta en çok zevk aldığım varlıklardır çocuklar. Herhangi bir yerde gördüğüm bir çocuğu hele bebekse sataşmamak için zor tutarım kendimi.

İzmir'den geleli onbeş yılı geçti. Ailecek en büyük zevkimiz; Kemerburgaz'dan Belgrad Ormanları'na dalıp, Sarıyer dolaylarından Boğaz'a ulaşıp, trafiğin durumuna göre sahilde yol alıp, müsait bir yerde park edip, denizin kokusunu ciğerlerimize doldurmak, bu arada kafamıza uygun gelen belli yerlerde bir çay içmek şeklinde özetlenebilir...

Bir şirketin başarılı olması birçok sebebe dayanır. Ama başarıya götüren en önemli şey "takım çalışması"nı iyi becerebilmektir.

Okumak... Çok çeşitli ortamlarda bu konuda millet olarak durumunuzu sorarım. Aldığım cevap yüzlerde gerçek bir mutsuzluk ve ümitsizlik ifadesi eşliğinde gelir: "Okumuyoruz!"

Şirketler de canlıdırlar ve diğer bütün canlılar gibi doğarlar, büyürler, gelişirler, olgunlaşır, yaşlanır ve ölürler. Bu acı gerçek bazan çok yakın örnekleriyle ortaya çıkıyor ve çok can yakıcı etkiler yapıyor. Özellikle iki binli yılların meşhur "anayasa fırlatmak" krizlerinde binlerce firmanın "ölüm"üne şahit olduk.

İnsanların alışkanlıklarını değiştirmesi ne kadar zor değil mi? Bundan altı yıl önce yaklaşık kırk yıl içtiğim sigarayı bıraktığımda, sanki onsuz yaşayamam demiştim, kendi kendime. Ama temiz havayı ciğerlerime doyasıya çektiğim, yediğim şeylerin tadlarını ve kokularını derinlemesine hissetmeye başladığım günlerden itibaren, sigarayla olan beraberliğime bir daha buluşmamak üzere son verdim. Şimdi yine canım istemekle beraber, sağlıklı bir bünyeye sahip olma imkânına kavuşmuş olmam, yeniden başlamamı engelliyor.

Eğitim Şûrası toplanmış. Toplantının sonunda koca koca adamların tartıştıkları konuya bakın! Sanki düşman bir ülkenin, hem de öyle böyle düşman değil memleketin dibine darı edecek kadar düşman bir ülkenin çocukları üniversitelerimizi zorla işgal edecekler!.. Üniversite imtihanına zorla girmeye çalışıyorlar. Biz de bunları almamak için uğraşıyoruz.

Çocukluğumda Alaşehir'den vagonlar dolusu meyan kökü gönderilirdi İzmir'e. 1950-55'leri konuşuyoruz... Bunların Amerika'da ilaç sanayiinde kullanıldığı söylenirdi.