Resul İzmirli

Hani insan şöyle bir arkasına yaslanır, kendini koyuverir de, bir an çok etkilendiği bir şey, bir olay, bir görüntü gözünde canlanır sonra kaybolur gider ya...

Peter Senge, öğrenen organizasyonların teori ve pratiğini anlattığı "Beşinci Disiplin" kitabında, öğrenen olmanın "vizyonu olmak, takım olmak, kaliteli (usta) olmak, zihinsel kalıpların farkında olmak" şeklinde özetlenen dört disiplinine "bütünü görebilmek" adıyla beşinciyi ekliyor.

Geçen akşam 9. Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel, Abbas Güçlü'nün gençlerle düzenlediği programda misafir idi. Öncelikle sağlığına gösterdiği özen dikkati çekiyordu. Maşallah kilo vermiş, enerji depolamış. Bu haliyle bütçe görüşmelerine başbakan olarak çıksa Meclisin altını üstüne getirecek kadar canlıydı. Ama gençlerin her türlü sorusuna tam bir "baba" tam bir "lider" olarak sabırla ve liyakatle cevap verdi. Antrparantez, o akşam her tandansta gençler programda söz alan gazetecilerden daha aklı başında ve oturaklı sorular sordular.

Bendeniz 1 Ocak 1946 İzmir Eşrefpaşa doğumluyum. Bu hesaba göre altmış yaşına girmiş oluyorum. Yani bayağı görmüş geçirmiş denilenler sınıfına dahil oluyorum.

Hani bir şirketin genel müdürü varmış, o genel müdür makam odasında golf oynarmış... Bunu gören yeni yönetim kurulu onu görevden almış, daha enerjik, dinamik, hızlı bir genel müdür tayin etmiş, 'her şeye maydanoz olan' bu genel müdür, üç senenin sonunda şirketi batma noktasına getirince, yine eski "golfçü" genel müdürü, daha fazla ödeyerek göreve getirmişler...

"Karar vermek"... Herhalde insanoğlunu en fazla yoran ve yıpratan iş bu olsa gerek. Yıllarca makam arabasının arka sağına oturmanın hava atmaktan başka bir şey olmadığını düşünmüşümdür. Taa ki, karar verme sorumluluğu yüklendiğim ilk işim olan İzmir Fuar Müdürlüğü görevine gelinceye kadar. İlk günlerde eskiden kalma düzenin devamı olarak her gün onlarca kişiyle görüşmek, yüzlerce evrak imzalamak ve bu görüşme ve imzaların her birinde bir karar almak zorunluluğuyla karşılaşınca çok sevdiğim araba kullanma işimi doğru dürüst yapamadığımı anladım. Çünkü günlük operasyonların ağırlığı ile beynimin bazen durma noktasına geldiğini hissetmeye başladım. İşte o zaman ben de herkes gibi "arka sağ"a sığındım.

Herkes gibi ben de Maliye Bakanımız Sayın Kemal Unakıtan'ı ilgiyle takip ediyorum. Masanın her iki tarafında oturmuş olmak avantajını çok iyi kullanıyor ve de "işi" bildiğini her platformda gösteriyor. Aslında ekonomik göstegeler de hükümetin mali politikalarının iyi sonuçlar verdiğini ortaya koyuyor.

Bütün mesele şirket büyüdükçe ve geliştikçe yönetim sistemini bu büyüme ve gelişmeye uygun tarzda yenileyip uyarlayamamakta düğümleniyor.

İş hayatında her yerde insan öne çıkmakta. Şirket içinde insan ilişkileri önem kazanmakta. İnsan Kaynakları bölümleri öncelik kazanmakta. Diğer taraftan müşteri cehpesinde de "insan unsuru" ön plana çıkmakta.

Sizlerden ayrı kaldığım son üç hafta içinde üç ülke ziyaret ettim. Özbekistan "Maveraünnehir"i dolayısıyla muazzam bir kültürel zenginliği bugün sınırlarında barındıran "dost ve kardeş ülke."

Şirket kültürü deyip durduğumuz ve "Oturaklı bir şirket kültürüne sahip olmayan veya buna kafa yormayan şirketlerin, kuru teknikler uygulayarak başarıya ulaşmaları mümkün değildir" diye ahkam kesip durduğumuz konuda son İnsan Kaynakları Zirvesi'nde doyurucu tebliğ ve tartışmalar dinledik.

İş hayatında insanın önemi son on yıldır daha çok konuşulmaya başlandı. Bu konuda birçok kongre ve toplantı yapılıyor ülkemizde. Bunlar arasında PERYÖN (Personel Yönetimi Derneği)'ün düzenlediği İnsan Kaynakları Kongrelerinin önemli bir yeri var.

Rekabet, iş hayatında başarının ve ekonomik gelişmenin temel faktörü. Türkiye uzun yıllar boyunca "kendi yağıyla kavrulma", "millet zenginleşirse devleti saymaz", "yerli malı yurdun malı, herkes onu kullanmalı", "milli sınırlarımızı her türlü yabancıya karşı savunduğumuz gibi, milli sanayimizi de düşman şirketlere karşı korumalıyız", "Gümrük ve Tekel Bakanlığı" "Kamu İktisadi Teşebbüsleri ekonomimizin öncü kuruluşları" gibi slogan ve kuruluşlar (halen de ekonominin %60'ını devletin elinde tuttuğu bir ekonomik düzenle) "rekabetsizlik" hastalığına tutulmuştu.

Her şirketin bir hikayesi, her hikayenin bir kahramanı vardır. Bu kahraman yıllar boyu ne sıkıntılar çekmiş nice badirelere, nice krizlere göğüs germiş, işini büyütmüş, geliştirmiştir. Yıllar boyu sadece işiyle ilgilenmek zorunda olduğu için ailesi ve çocuklarıyla meşgul olmaya vakit bulamamıştır.

Küçüklüğümüzün bayramları... Ne günlerdi o günler. Bizler için bayramın geldiğine en inandırıcı delil, babamız tarafından ayakkabı imalatçısı amcaya götürülüp, ayağımız bir kağıda bastırılıp, kalemle etrafından dolaşılarak ölçü alınırken yaşadığımız gıdıklanma olayıydı.

Ekonomi ya da bizim neslin tabiriyle iktisad ilminin esas konusu, batı literatüründe 'allocation' bizim dilde 'tahsis' denilen iştir. Yani kaynakların tahsis edilmesi. Bu "kaynak tahsisi" ne için ne kadar ayrılacağı sorusuna cevap arar durur.

Türkiye'nin son yarım asrını şuurlu olarak; hissederek, duyarak, görerek yaşıyanlardanım. Üç tane ihtilal, bir o kadar muhtıra, sürüsüne bereket cüppeli ve cübbesiz yürüyüşe şahit oldum. Bir başbakan "asıldığında" göbek atıp oynayan "vicdanı körleşmiş" insanları gözyaşlarımla, hıçkırıklarım arasında görmek talihsizliğine uğradım.

Aristo'dan başlayıp Eflatun'la renklenip, Galile ile komikleşip, Newton'la ciddileşen batı fikir hayatının en büyük handikapı olayların "doğrulanabilirliği" ile uğraşmasında yatıyor. Daha doğrusu yatıyordu. Haa! bu arada Galile ile komikleşme derken, bizim atalar dünyanın yuvarlak olduğunu asırlar öncesinden biliyor ve Galile'nin dünya yuvarlıktır dediği için engizisyon mahkemesi tarafından ateşte kızartılmakla tehdit edildiği günlerde Diyarbakır'ın Sincan sahrasında meridyenin boyunu ölçmek için kafa patlatıyor olmalarıdır. Malum Galile "Tamam dünya tepsi gibi düzdür ve bir öküzün boynuzları üzerinde durmaktadır" demiş ve son anda hem de diri diri kızartılmaktan kurtulmuştu.

Biz kırklı yılların çocukları fakirlikle büyüdük. Hatırlarım bir kalemtıraşım olsun nasıl isterdim. Yirmibeş kuruştu. Ama kemik saplı Bursa çakısıyla kalem açardım. Aslında kalemtıraş çok uç kırardı, kalemi israf ederdi, ama kalemtıraş bir statü sembolüydü.

Avrupa Birliği konusunda müzakere sürecine adım atmakla büyük bir sevinç yaşadım ben. Ancak ondan daha sevindirici olan krizler karşısında ülke olarak daha metanetli hale gelmiş olmamız. İş dünyamızı da önemli ölçüde etkileyecek olduğu anlaşılan "Kuş Gribi" olayında gerek hükümet gerekse medya eskiye oranla daha sade ve abartısız davrandılar. Özellikle tabiî afetleri önceden kestirmek pek mümkün olamıyor. Ama buna rağmen önceden birtakım senaryolar geliştirip alınacak tedbirleri tartışmak faydalı oluyor.